Charlotte Hercules 20 maart 2018

GO | NO GO #103: Plugging out

Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze week zijn we in het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam voor de tentoonstelling ‘Unwired’ van Jacqueline Hassink.

Wanneer was de laatste keer dat jij je telefoon eens uit hebt gedaan? Of – expres – thuis hebt laten liggen? Hier moet je vast gênant lang over nadenken. No worries, wij kampen met hetzelfde probleem. FOMO is haast een gelegitimeerde aandoening en bij iedere latte of mooi kunstwerk grijpen wij direct naar Instagram voor the perfect post. Tegenwoordig zijn we altijd en overal bereikbaar en connected met de hele wereld. Juist dit gegeven inspireerde Jacqueline Hassink (1966). Dwalend op het Japanse eiland Yakushima kwam de Nederlandse fotografe erachter dat ze geen bereik had, en hoe bevrijdend dit eigenlijk was. Ze besloot de wereld over te reizen op zoek naar white spots: plekken waar geen mobiel netwerk is. Hier maakte zij foto’s van voornamelijk de natuur: denk aan ongerepte bossen op Yakushima en weidse landschappen in IJsland.

Om haar foto’s kracht bij te zetten, moeten bezoekers van de tentoonstelling in het Nederlands Fotomuseum hun telefoon inleveren. Met licht trillende handen leverden wij onze telefoons in om zo de foto’s eens goed te bekijken en ervaren, zonder digitale connecties. Het was even wennen – de kleine hartverzakking wanneer je je lege broekzak voelt – maar al na een minuut of 5 was het eigenlijk heerlijk: niet die drang om ergens een foto van te moeten maken, omdat het simpelweg niet kan. Daarnaast is de tijd vergeten ook wel eens fijn.

Jacqueline Hassink, ‘Langisjór 2, Unwired Landscapes, 63°58’11″N 18°41’6″W, Road F235, Vatnajökulsþjóðgarður, Iceland’, Summer, 17 August 2015, via Nederlands Fotomuseum, Rotterdam’

De tentoonstelling is als een donker labyrint. Zowel de vloer als de muren zijn zwart en er schijnt bijna geen licht, op de belichting van de foto’s na. Hierdoor lijkt het alsof de kunstwerken zelf licht geven, wat een mooi effect geeft. ‘Unwired’ is een combinatie van de projecten ‘Unwired Landscapes’ en ‘iPortrait’. De circa twintig foto’s van ‘Unwired Landscape’ zijn prachtig, maar vooral het idee omtrent white spots is wat ze aantrekkelijk maakt om naar te kijken en wat de bezoeker aanzet tot nadenken. Deze serene landschappen staan in schril contrast met de foto’s die ze maakte van mensen vastgekluisterd aan hun telefoons in de metronetwerken van grote steden als Tokio, Londen en New York. De foto’s van ‘iPortrait’ zijn geprojecteerd op de wanden en laten telkens andere beelden zien. Het zijn voornamelijk dezelfde snapshots van mensen die verzonken zijn in hun telefoon, maar ook detailfoto’s van bijvoorbeeld alleen de handen met telefoon of de ogen. Leuke toevoeging is de data die bij de foto’s worden gegeven: van het specifieke metrostation tot aan de apps die het meest worden gebruikt. Daarnaast hoor je opnames van omgevingsgeluiden van de metronetwerken. De vele mensen die verzonken lijken te zijn in hun telefoon zetten je aan het denken: wat nou als er stiekem zo’n foto van mij is genomen? Die confrontatie was genoeg om in de trein terug naar Amsterdam die telefoon maar even in de tas te laten zitten…

Jacqueline Hassink, ‘Tokyo 55, iPortrait, Tokyo, Japan’, 30 March 2014, 1.41 PM, iPhone 5s, via Nederlands Fotomuseum, Rotterdam.

Even een heads-up: trek matching sokken aan mocht je deze tentoonstelling gaan bezoeken. Bij aankomst moet je namelijk niet alleen je telefoon, maar ook je schoenen inleveren. Huh wat? Is dat nou nodig? Wij snapten het to be honest ook niet direct, dat rondlopen op je sokken (thank god was het nog geen zomer dus had iedereen z’n sokken nog aan). Wil je nou echt niet je schoenen inleveren, dan mag je van die blauwe slofjes aan. Je weet wel, die je ouders vroeger ook droegen in het zwembad. Maar of dit nou zoveel beter is… Het rondlopen in de tentoonstelling op sokken zorgde voor een vreemde saamhorigheid onder de bezoekers en zorgde ervoor dat je je op je gemak voelde. Dit is ook de bedoeling van de kunstenaar: in Japan heeft Hassink voor een eerder project veel tempels bezocht waar ook de schoenen uit moeten voor het betreden. Hiermee wordt de grens tussen het openbare leven waarin iedereen connectedis, en de serene (mentale) ruimte benadrukt. De mentale stilte wordt vaak onderdrukt door de digitale wereld en wij leven eigenlijk continu in twee werelden. Het uitdoen van de schoenen kan je helpen met het bewust worden van het feit dat je een andere ruimte betreedt, en de digitale wereld even achter je laat. Een heel mooi idee, dat gek genoeg nergens in de tentoonstelling wordt vermeld.

Zelf bezoeken?

Hoe lang doe je er over?
Trek er minimaal 30 minuten voor uit om echt goed te lezen, kijken, luisteren en bovenal een start te maken met detoxen. Maar een beetje meer tijd hier offline doorbrengen kan ook geen kwaad!
Expert level
Beginners | Gevorderden | Crazy pro
Meer weten

Het Nederlands Fotomuseum organiseert rondom ‘Unwired’ verschillende activiteiten. Doe mee aan een yogales temidden van levensgrote foto’s van de white spots, of laat een gids je meenemen door de tentoonstelling. Klik hier voor alle activiteiten. Blijf je toch liever digitaal verbonden? Jacqueline Hassink bracht alle white spots in kaart; download de app, inclusief een network scanner, route planner, documentaireclips en VR experiences, via white-spots.net

De tentoonstelling Unwired in het Nederlands Fotomuseum is nog te zien t/m 6 mei 2018.

Meer informatie