GO | NO GO #104: Bernd, Hilla en de anderen: fotografie uit Düsseldorf

Wat maakt die Becher-Schule nou eigenlijk zo bijzonder? Uitgebalanceerde composities, vaak architectuur en ruimte als onderwerp, een bijna wetenschappelijke, maar beeldende benadering: de fotografen bijten zich erin vast als gedreven documentairemakers. Bij de Becher-Schüler geen poespas, bijzaken en frivoliteit, maar ernst en precisie. Hun foto’s hebben een monumentale kracht: ze zijn afgedrukt in gigantische afmetingen, of hangen als een serie kleine werken in een groot raster dicht op elkaar. Je kan er letterlijk niet omheen. Door te werken in series benadrukten de Bechers het idee dat een onderwerp niet zomaar in een enkel beeld te vangen is. Het gaat hier niet om het tonen van een vluchtige levendigheid, zoals in de fotografie van de beroemde Henri Cartier-Bresson, die de term ‘the decisive moment’ muntte om de kunst van het beslissende moment van het indrukken van de knop op de camera aan te geven. In de Becher-Schule gaat het om het beschrijven van de structuur van onze omgeving; systematisch en doordacht. De Bechers maakten hun foto’s altijd op hetzelfde moment van de dag, zodat het licht in iedere foto gelijkmatig zou zijn. Gek genoeg levert dit verrassende en mysterieuze beelden op. Concept en esthetiek vallen samen. Vergis je trouwens niet: dit is een traditie die veel verder teruggaat dan het oeuvre van de Bechers. Hilla en Bernd refereerden zelf vaak aan het prachtige werk van Karl Blossfeldt, Albert Renger-Patzsch en August Sander. Dus als je denkt dat je de eerste bent wanneer je een fotoserie van de bladeren van je oma’s geranium op Instagram plaatst of je dagelijkse route naar de koffiebar vastlegt, think again… Je bevindt je in een Duitse traditie.

In de eerste zaal hangt werk van de Bechers, maar ook een fantastische foto van Thomas Ruff, ‘Étoile, 17h 14m’ (1990). Der Thomas wordt ook wel de meester in het ‘hergebruik en editen van bestaande beelden’ genoemd. Zo bewerkte hij negatieven met opnames van sterren van The European Southern Observatory in Chili. De formaties van sterren bollen op en dansen als fotokorrels voor je ogen. Je zou haast vergeten dat je naar een plat vlak kijkt. De objectiverende blik van de Becher-Schule schiet hier heel bewust tekort. Is the sky the limit? Fotografie is een middel om een moment in tijd en ruimte vast te leggen, maar de uitgestrektheid van het universum is eenvoudigweg niet te vangen. Meteen in de zaal ernaast hangt een ander groot werk,‘Singapore Börse II’ (1997), van Andreas Gursky. Ook hij was één van de eersten die digitale manipulatietechnieken inzette in zijn fotografische werken. Hij gebruikt het niet om sprookjeswerelden neer te zetten, maar om een hyperrealiteit te componeren. Het werk is een collage van de meest hectische momenten die hij fotografeerde op de beursvloer van Singapore. Papiertjes op de vloer, snelle handbewegingen, mensen die opgaan in hun werk: de adrenaline spat er vanaf.

De titel ‘Bernd, Hilla en de anderen’ verraadt een groot respect en eerbied voor de Bechers als leermeesters. Bij sommige fotografen zijn de inhoudelijke verbanden en stijlkenmerken van de Schule heel duidelijk te zien, maar staar je er niet blind op. In de reeks Trilobiten van Anna Vogel lijken de Bechers ver weg. Het doet je afvragen op welke criteria de fotografen voor de expositie zijn uitgekozen. Die allereerste klas was duidelijk fantastisch, maar hoeveel studenten zijn daarna gekomen? Zijn er kunstenaars van die afdeling die fotografie juist helemaal hebben losgelaten? Zijn de hier getoonde fotografen de meest volgzame studenten geweest? Of waren ze gewoon de beste? Je kan al het werk vast op een of ander meta-niveau aan elkaar plakken, maar het wordt je soms wel ingewikkeld gemaakt. Ons advies: beklim al die trappen, laat het los waar je het niet kan vinden en geniet.