Ongeveer een jaar geleden ging het mis in het Amerikaanse Charlottesville (Virginia). Extreme nationalisten, aanhangers van de ‘alt right’-beweging en neonazi’s kwamen er samen om te protesteren tegen de plannen om het standbeeld van generaal Robert E. Lee weg te halen. Lee was de aanvoerder van de zuidelijke staten in de Amerikaanse burgeroorlog (1861-1865), maar wordt ook gezien als symbool voor racisme en Amerika’s slavernijverleden. De demonstraties van de extreemrechtse groepen en tegendemonstranten liepen volledig uit de hand. Tientallen mensen raakten gewond en één vrouw overleed nadat een auto op een protestmars inreed. De gebeurtenis spande de kroon van de verdeeldheid die al tijden heerste in de zuidelijke staten van Amerika. In de maand augustus, op het hoogtepunt van de onrust en het geweld die volgden op de beeldenstorm, trok de Amerikaanse fotograaf Gregory Halpern (1977) op onderzoek uit in North- en South-Carolina om met eigen ogen te aanschouwen wat het Zuiden zo heeft verdeeld. Het resultaat was de fotoserie ‘Confederate Moons’, gepubliceerd als boek en nu te zien als tentoonstelling bij Galerie Wouter van Leeuwen in hartje Amsterdam
GO | NO GO #122: Total eclipse of the heart
Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. We zochten dit keer eventjes verkoeling bij Galerie Wouter van Leeuwen, waar tijdens deze stomend hete zomerdagen het verfrissende werk van Gregory Halpern te zien is, in zijn tentoonstelling ‘Confederate Moons’.
Compleet tegen de verwachting in die een dergelijke introductie op zijn werk wellicht oproept, is ‘Confederate Moons’ alles behalve een documentaire verslaglegging. Wat Halpern namelijk opmerkte, is dat tegelijkertijd met de botsende protesten van beide kampen er ook een zonsverduistering plaatsvond. Terwijl de maan voor de zon schoof, en de demonstranten van beiden partijen zich fel tegen elkaar uitspraken, zorgde dit bijzondere natuurfenomeen er steeds voor dat mensen zo nu en dan even stil stonden en naar de hemel keken. Het inspireerde Halpern tot een meer poëtische meditatie van wat het Zuiden verdeelt, maar ook wat mensen juist verbindt. In zijn foto’s zien we mensen vol fascinatie en met toegeknepen ogen naar het gevecht tussen de zon en de maan staren, afgewisseld met beelden van straten waarover de schaduw van de maan op klaarlichte dag uitrolt. Als je het ooit eens mee hebt gemaakt, weet je dat op zo’n moment de vogels stoppen met fluiten – het heeft iets apocalyptisch. Een originele benadering die een zwaar onderwerp als deze verbeeldt in een perfecte metafoor: de eclips als botsing, maar ook als verbindend element dat iedereen eventjes doet stilstaan.
De poëzie van zijn beelden maakt tegelijkertijd dat het werk wat naïef overkomt. Terwijl mensen elkaar in de haren vlogen, staarde Halpern tenslotte dromerig naar de hemel. Toch mogen we de fotograaf hier niet te snel op afrekenen. In zijn artistieke praktijk richt Halpern zich steeds weer op mensen en plekken die normaliter vaak niet gehoord of gezien worden – velen daarvan stemden op Donald Trump in de hoop nu eindelijk eens in het Witte Huis vertegenwoordigd te worden. Ondanks de sociale betrokkenheid die Halpern met zijn onderwerpkeuzes toont in zijn werk, houdt hij zich bewust afzijdig van de documentaire fotografietraditie. Halpern gelooft niet in één waarheid die te registreren valt. De mensen die we zien in zijn foto’s – ook in eerdere series – zijn vaak zichtbaar sociaal achtergesteld, wat we zien aan hun kleding, missende tanden en ongekamde haren. Toch legt Halpern hen niet vast uit medelijden, maar met respect en een bepaalde fascinatie voor hun belevingswereld. Zijn portretten zijn zelden spontaan: vaak betaalt hij mensen om model voor hem te staan, nadat hij ze is tegengekomen op straat of via social media. Dat wil niet zeggen dat zijn werk compleet in scène is gezet. In feite creëert Halpern samen met zijn modellen een eigen waarheid; de waarheid is tenslotte altijd een mening of interpretatie.
Zelf bezoeken?
Nieuwsgierig geworden? In dit filmpje vang je alvast een glimp op van eerder werk van Gregory Halpern.