Langzaam glijdt het camerabeeld langs de straat, het geluid van een bekende hiphoptune wordt sterker en op de stoep zien we een groepje jongeren in hiphop-streetwear opgaan in de muziek. Langzaam gaat de camera verder, nieuwe muziek komt op en een ander groepje jongeren dat trots paradeert in hun outfits verschijnt. In de vijf minuten durende video loop lijkt de Rotterdamse straat eindeloos en komen vier decennia aan hiphopcultuur aan je voorbij. Elke subgroep heeft zijn eigen kledingstijl: van een kanariegele bontjas, Afrikaanse prints in groen, geel en rood tot oversized basketball shirts, baggy jeans en vooral heel veel blingbling. Met deze speciaal voor de expositie gemaakte video, A trip Down the Memory Block (2019) van regisseur Victor D. Ponten, opent de expositie Street Dreams – how hiphop took over fashion in de Kunsthal Rotterdam. De herkenbare muziek en de verschillende kledingstijlen brengen je terug in de tijd en vieren de diversiteit binnen de hiphop-beweging. Ontstaan in de jaren zeventig als subcultuur van Caribische immigranten en Afro-Amerikaanse jongeren in de New Yorkse buitenwijk The Bronx, is de hiphop niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Street Dreams toont hoe ver de invloed van hiphop-mode reikt: we zien het niet alleen op straat, maar ook in musea of galeries en sinds enkele jaren zelfs op de catwalks van internationale modehuizen.
GO | NO GO #200: Hiphop als hoge cultuur
Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze keer waren we in de Kunsthal Rotterdam voor de tentoonstelling ‘Street Dreams – how hiphop took over fashion’.
De rollen lijken te zijn omgedraaid: terwijl hiphop-artiesten in de jaren negentig opkeken tegen dure kledingmerken en zich graag hulden in Tommy Hilfiger, Versace of adidas, imiteren diezelfde modehuizen nu juist de stijl van hiphop-artiesten. De hiphopcultuur is de grote Europese modehuizen binnengetreden en heeft deze – zo kan je dat bijna zeggen – van binnenuit overgenomen. Bekende rappers en hiphop-legendes werken vanaf de conceptfase samen met high fashion modelabels. Zo zien we A$AP Rocky ontwerpen voor Dior, Dapper Dan voor Gucci, Travis Scott voor Saint-Laurent en Pharrell Williams voor Chanel. Hoe komt het dat deze hiphop-legendes nu samenwerken met dit soort statige – en decennialang volledig witte – modehuizen? En wat drijft hen in het ontwerpen van kleding? Aan de hand van drie thema’s, The Gallery, The Masters en The Streets, laat de tentoonstelling Street Dreams zien waar de verbondenheid tussen hiphop en luxueuze mode vandaan komt en hoe hiphop de high culture van de kunstwereld en mode is binnengetreden.
Hiphop kwam de kunstwereld binnen via de fotoreportage en heeft inmiddels in alle domeinen binnen de kunst haar sporen achtergelaten. In de eerste zaal van de expositie worden enkele prachtige fotoportretten getoond van trotse kinderen, jongetjes van een jaar of acht met versleten Gucci-shirtjes die stoer in de camera kijken, gemaakt door de Amerikaanse fotograaf Earlie Hudnall jr. (1946). Op eenzelfde trotse manier zien we in de serie Imperial Courts 1993-2015 van de Nederlandse fotografe Dana Lixenberg (1964) een jonge vrouw genaamd China met grote goudkleurige oorbellen en haarspelden poseren in haar Nike-sportjack. Het zijn stuk voor stuk krachtige portretten van Amerikanen met verschillende culturele achtergronden die opgroeiden in een kansloze omgeving vol drugs en geweld. De schoonheid en waardigheid waarop deze gemeenschap is vastgelegd zien we ook terug in het werk van Kehinde Wiley (1977), de kunstenaar die in 2017 werd opgebeld door toenmalig president Barack Obama of hij een portret van hem wilde maken voor de Smithsonian National Portrait Gallery (lees hier meer over Wiley’s portret van Obama). Zo laat de kunst in deze ruimte niet alleen de alomaanwezigheid van de hiphop-cultuur zien, maar toont het ook hoe verschillende culturele groepen hiphop-streetwear eigen maakten. Achter het dragen van elitaire modemerken als Louis Vuitton en Nike, ook al is het namaak, blijkt meer te zitten dan een verlangen voor luxe goederen: het komt voort uit een verlangen naar een eigen identiteit en de erkenning daarvan.
Dat hiphop-mode en emancipatie hand in hand gaan, illustreert ook de video-installatie The Masters in de volgende zaal die bestaat uit interviews met vijf succesvolle ondernemers in de hiphop-modewereld die tegenwoordig de trends zetten en het ritme aangeven. Op vijf langgerekte schermen, ieder in een eigen felle kleur, zien we ze in vol ornaat. Je kan luisteren naar het verhaal van April Walker, de eerste jonge zwarte vrouw die in 1991 haar eigen modelabel begint genaamd Walker Wear; naar Angelo Baque, de latino die jarenlang brand director was bij Supreme en daarna zijn eigen kledingmerk oprichtte, Awake; of David Fascher de oprichter van de veelgelezen hiphopcultuur-website HighSnobiety. Maar ook dichter bij huis: Guillaume Philibert, de oprichter en creatief directeur van het Nederlandse streetwear-merk Filling Pieces of Edson Sabajo, de eigenaar van de bekende sneakerwinkel Patta in Amsterdam. Allen vertellen hun eigen persoonlijke verhaal, waarmee duidelijk wordt hoe belangrijk de hiphop-cultuur voor hen is. Ze zijn trots op wie ze zijn en laten dat zien aan de hand van hun eigen kledingstijl. Hiphop-streetwear gaf hen een identiteit en een waardige plek in de samenleving. Geen wonder dat grote modehuizen als Gucci en Chanel nu willen meeliften op dit succes. De vraag of de inclusie van hiphop-mode culturele toe-eigening is, oftewel het overnemen van culturele kenmerken van een gemarginaliseerde cultuur voor eigen gewin, wordt in de tentoonstelling niet gesteld. Aan deze actuele en met name in de Verenigde Staten gevoerde discussie over wie andermans cultuur mag toe-eigenen, is in de tentoonstelling geen plek. Street Dreams laat hoofdzakelijk het succesverhaal zien van deze kruisbestuiving en van het samensmelten van de zogenaamde low en high culture.
Zelf bezoeken?
Lees het verhaal van hiphop-modelegende Dapper Dan die in 2018 een collectie voor Gucci ontwierp in ‘How Hip-Hop Left a Lasting Influence on Streetwear & Fashion’ (HighSnobiety).