GO | NO GO #244: Waan je in Wenen

Om de tentoonstelling binnen te stappen, passeer je eerst de zuilen van de Weense kunstacademie ― deze zijn op groot formaat in karton nagebootst. Wij zijn niet de moeilijkste: met een beetje fantasie wanen we ons in de stad van Prinses Sissi en de opera. We worden meteen begroet door een portret van de man du jour: Anton. Als ware opzichter houdt hij een oogje in het zeil op zijn collectie. We durven amper het oogcontact te verbreken met deze autoritaire figuur, maar onze blik wordt genadeloos opgeëist door een enorm doek iets verder in de expositie: Het Bacchanaal met de dronken Silenus van Rubens uit 1611. Een bacchanaal is een uitbundig feest dat werd gevierd ter ere van Bacchus, de Romeinse god van de wijn ― ja, voor alle belangrijke dingen in het leven was wel een god. Een bacchanaal wordt ook wel een ‘woest drinkgelag’ of ‘losbandige drinkpartij’ genoemd. (Ik stel voor dat we toekomstige vrijmibo’s weer zo gaan noemen). De figuren op het schilderij zijn van Rubens, terwijl de gouden en zilveren schalen met hun prachtige stofuitdrukkingen zijn geschilderd door David Rijckaert II. Op het schilderij zien we Silenus, bff van Bacchus. Hij ligt naakt, maar bovenal dronken, onderuitgezakt en kijkt ons als toeschouwer met één oog open aan. (Truth be told: ook ik heb wel eens in een dergelijke positie gelegen in de afgelopen weken van quarantaine.) Over  de dronken Silenus hangt een vrouw die druiven uitknijpt en het sap in wijn verandert nog voor het Silenus’ mond bereikt (doe mij ook maar zo’n vriendin). De bokkenpoten en hoornen op zijn hoofd maken het meteen duidelijk: Silenus is een satyr, een soort boswezen slash halfgod die bij de kliek van Bacchus hoorde. Bovendien staan satyrs bekend om hun voorliefde voor wijn, het verleiden van nimfen en wellust. Naast dat het schilderij ons toont hoe top het is om dronken te zijn, is het tegelijkertijd ook een stilleven, vol met prachtige voorwerpen van goud en glas. En natuurlijk konden enkele voluptueuze figuren waar we Rubens van kennen niet ontbreken. Na dit ene kunstwerk voelen wij ons al beneveld, in a good way. Wie heeft er horeca nodig als je ook naar het museum kan?

De collectie van Anton heeft zo zijn issues. Als sinds de beginjaren van de Akademie was het een uitdaging om zowel de museale taak als het kunstonderwijs samen te laten gaan. In eerste instantie was de collectie slechts één keer per week te bezichtigen voor buitenstaanders. Goed, dat was dan opgelost. Maar vervolgens was er ook nog een hoop kritiek op de manier waarop de kunstwerken werden gepresenteerd: onsamenhangend en oninteressant. De kunst hing vaak op chronologische volgorde van de inventarisnummers aan de wanden zonder enige inhoudelijke verbanden. Het groeperen van de schilderijen en tekeningen per school en periode werd pas in de eerste helft van de 20ste eeuw gedaan. Deze indeling is ook doorgevoerd in de tentoonstelling: de kunstwerken zijn ingedeeld in onder andere ‘stillevens’ en ‘Italië’. Toch lijken ook deze categorieën inspiratieloos gekozen en ontdekken wij geen rode draad in de tentoonstelling ― behalve dat de werken uit dezelfde collectie komen is er geen verhaal. Hierdoor liepen we enigszins lamlendig door de tentoonstelling. Gelukkig waren we nog lekker lazarus van het bacchanaal en staat het museum midden in Den Bosch: een Bossche bol als troost smaakt uitstekend.