Charlotte Hercules 28 juli 2020

GO | NO GO #255: Op wereldreis met Google Earth

Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze keer bezochten wij Foam aan de Amsterdamse gracht voor ‘On Earth – Imaging, Technology and the Natural World’.

Tegenwoordig kun je geheel coronaproof de wereld over. Wij verliezen ons soms uren in het doelloos ronddolen via Instagram en Google Streetview. Maar na een bezoek aan fotografiemuseum Foam blijkt deze hobby helemaal artistiek verantwoord te zijn! In de tentoonstelling On Earth – Imaging, Technology and the Natural World wordt met behulp van nieuwe technieken de relatie van de mens met de natuur onderzocht. Minecraft, virtual reality en Google Earth een beetje tech lover kan zijn hart ophalen in deze tentoonstelling. Zo kaart Mishka Henner (1976, België) in Feedlots (2012-2013) de gevolgen aan van de vleesindustrie in de Verenigde Staten met behulp van Google Earth. De satellietbeelden van enorme, omheinde stukken grond zien zwart van de spikkels: honderdduizenden runderen staan dicht op elkaar. De felgekleurde poelen water zijn reservoirs voor urine en mest, de kleuren zijn het gevolg van chemicaliën die langzaam de bodem in sijpelen. Bizar feit: in sommige Amerikaanse staten zijn er ‘anti-klokkenluiderswetten’ die het maken van belastend beeldmateriaal van milieuverontreiniging en dierenleed strafbaar maken. Say what?! Henner laat met haar werk zien hoe soms achteloos met de natuur om wordt gegaan omgaan én wat voor verknipte houding de mens heeft met het milieu.

Melanie Bonajo, 'Progress vs. Sunsets, Re-formutalting the nature Documentary', 2017 © Melanie Bonajo courtesy of the artist & AKINCI

Sinds we allemaal vastgekleefd zijn aan onze telefoon is onze beleving van de natuur anders dan bijvoorbeeld 20 jaar geleden. Steeds meer ervaren wij digitaal en vanachter een beeldscherm. De moderne beeldtechnieken worden in de tentoonstelling gecombineerd met old school fotografie. Al sinds de 19de eeuw is de camera dé manier om te documenteren. Met hun werk willen de 27 (!) kunstenaars in deze expositie die overigens uit alle hoeken van de wereld komen  aankaarten dat de rol van fotografie ten opzichte van de natuur ook veranderd is in de loop der tijd: waar het voorheen vooral documentair of signalerend was, is het tegenwoordig ook vaak een medeplichtige. De kunstenaars in de tentoonstelling On Earth – Imaging, Technology and the Natural World hebben allemaal een andere invalshoek, maar vertellen tezamen het (soms grimmige) verhaal van man vs. nature

Drew Nikonowicz, '2014-10-16 05:46:40 PM 38'C56'51.61" N092'C18'54.64" W 00730', 2014

Zelf ben ik een serial bezoeker van exposities met aandacht voor de natuur. Toch voelt On Earth Imaging, Technology and the Natural World fris aan. Dit komt niet alleen door de verschillende, vernieuwende media, maar vooral omdat ik er door de ogen van leeftijdgenoten naar de wereld kijk. Hoe kijkt mijn generatie naar de relatie mens-natuur? Voor twintiger Drew Nikonowicz (1993, Verenigde Staten) is er eigenlijk geen verschil meer tussen ons online en offline bestaan: de wereld die we via het scherm ervaren is volgens hem net zo echt als de wereld wanneer we onze voordeur uitstappen. Zijn digitale landschappen zijn een mix van analoge foto’s en digitale foto’s die hij zoekt op YouTube en in computerspellen als Minecraft. Beide beelden vindt Nikonowicz namelijk een even echt beeld van de wereld scheppen (hoewel wij nog nooit naar buiten zijn gestapt en de wereld op een blokkendoos leek…). Hoewel zijn technieken hypermodern lijken, is zijn werk wel geworteld in de geschiedenis van de fotografie. Zijn inspiratie haalt hij uit fotograaf-ontdekkingsreizigers en uit geologische onderzoeken van 19de-eeuwse pioniers. Net als Timothy H. O’Sullivan (1840-1882) die het toen grotendeels onbegaanbare Amerikaanse westen in kaart bracht met zijn foto’s, verkent Nikonowicz een landschap dat wel zichtbaar is, maar nooit toegankelijk voor ons zal worden. Want hoe lang je ook voor je computer zit, je zult nooit echt kunnen ronddwalen in games. Thomas Albdorf (1982, Oostenrijk) heeft een andere kijk: hij stelt dat er wél een verschil is tussen offline en online. Albdorf vraagt zich af of je een plek daadwerkelijk kan bezoeken zonder dat je er fysiek naartoe gaat. Hiervoor ‘reisde’ hij van achter zijn computerscherm naar bekende plekken, zoals het Yosemite National Park in Californië. Voor I Know I Will See What I Have Seen Before (2015) verzamelde en photoshopte Albdorf foto’s die worden gebruikt om zijn geboorteland Oostenrijk te typeren of promoten: van toeristenfolders tot heimatfilms. Deze selectie is mooi om te zien, maar waarschuwt voornamelijk voor het vertekende wereldbeeld dat kan ontstaan als we alleen nog maar via een beeldscherm reizen. Want die zwervers naast de Walk of Fame in Hollywood en de ellenlange rijen voor de Eiffeltoren, die zie je dan weer niet op de mooie internetplaatjes.

Thomas Albdorf, 'Typical Alpine Flora at the Hochschwab Area', © Thomas Albdorf courtesy of the artist
Adam Jeppesen, 'AR Chalten VI', 2016 © Adam Jeppesen courtesy of the artist
Thomas Albdorf, 'Typical Alpine Flora at the Hochschwab Area', © Thomas Albdorf courtesy of the artist
Adam Jeppesen, 'AR Chalten VI', 2016 © Adam Jeppesen courtesy of the artist

Doordat de kunstwerken in deze tentoonstelling veelal met behulp van de meest flitsende technieken tot stand zijn gekomen, lijken de teksten op de bijbehorende bordjes soms abracadabra. Het duizelt ons bij het lezen van termen als RGB-licht, Duraclear-film, geomorfologische factoren en fotogram. Bij een werk van Jeremy Ayer (1986, Zwitserland) wordt gesproken over ons optisch onderbewuste in relatie tot de theorie van filosoof Walter Benjamin. Tsja, dan moeten wij het tekstbordje echt drie keer lezen en onze grijze massa even onder druk zetten met wat hulp van Wikipedia. Maar een tentoonstelling is er natuurlijk ook om er iets van op te steken kun jij op je volgende feestje rustig uitleggen aan je gesprekspartner dat je verstand hebt van geotextiele dekens (we helpen je een handje: die zijn dus erosiebestrijdend). En mocht je de tekstbordjes even zat zijn, leun dan achterover en luister naar de wijze uitspraken van onbevangen geesten in het videowerk Progress vs Sunsets: Reformulating the Nature Documentary (2017) van Melanie Bonajo (1978, Nederland). In dit werk laat Bonajo kinderen reageren op dierenfoto’s en -filmpjes die online circuleren. Uitspraken als ‘Ik denk dat als we wisten wat de dolfijnen zeggen, het Dolfinarium dit geheim zou houden, anders zouden ze vast failliet gaan’ komen hard binnen. Dan heb je de moeilijke termen helemaal niet nodig om even met je spreekwoordelijke neus op de feiten geduwd te worden en denk je wel drie keer na voor je weer eens naar Harderwijk afreist. 

Zelf bezoeken?

Hoe lang doe je er over?
45 minuten
Expert level
Beginners | Gevorderden | Crazy pro
Meer weten

Door het coronavirus kunnen we natuurlijk even niet de wereld rondreizen. En ook al evenaart een online tripje het echte werk misschien niet, nu we nog veelal thuis blijven hebben wij toch wat mooie plekjes voor je ontdekt. Wil je bijvoorbeeld snorkelen in the Great Barrier Reef? Kan gewoon. Liever op stedentrip naar Rome? Een bezoek aan het Colosseum kan dan natuurlijk niet missen. Maar de leukste plek vinden wij toch eigenlijk wel deze. Graag gedaan, en stay safe. 

 

De tentoonstelling ‘On Earth - Imaging, Technology and the Natural World’ is nog t/m 2 september 2020 te zien in FOAM.

Meer informatie