Een aantal jaar geleden ontdekte het Natural History Museum in Londen twee kartonnen dozen met zo’n 1400 werken in haar collectie, bestaande uit Kodak-doosjes vol met zilvergelatinedrukken en glasnegatieven. De fotografische documenten bevatten intrigerende opnames uit het begin van de twintigste eeuw van het Britse en Ierse landschap en close-ups van specifieke planten en bloemen. In 2011 nodigde het NHM de Franse landschapsfotograaf Chrystel Lebas uit om nieuw werk te maken rondom dit anonieme oeuvre. Samen met Mark Spencer, botanist en curator van het museum, deed ze twee jaar lang onderzoek naar deze collectie en ontdekte ze de maker achter dit wonderlijke werk: Sir Edward James Salisbury (1886-1978), botanist en ecoloog. In vier jaar tijd trad ze in zijn voetsporen door de locaties van zijn foto’s te achterhalen, om vervolgens het landschap op haar eigen manier opnieuw vast te leggen. In Huis Marseille gaan beiden fotografen met elkaar in dialoog. De vergelijking tussen hun werk laat zien hoe het landschap verandert door toedoen van de mens en klimaatveranderingen; tegelijkertijd werpt Lebas als kunstenaar een heel andere blik op het landschap dan haar wetenschappelijke voorganger dat deed.
GO | NO GO #32: Track Changes: Regarding Nature
Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen in Amsterdam. Deze keer: de expositie ‘Regarding Nature’ van Chrystel Lebas in Huis Marseille.
In de tentoonstelling komt het zwart-wit werk en de notities van Sir Edward James Salisbury en de kleurenfotografie van Chrystel Lebas van 90 jaar later op een wonderlijke manier samen. Het ligt voor de hand ligt om direct ‘zoek de verschillen’ te gaan spelen: het wordt daardoor soms subtiel, soms keihard duidelijk hoe het landschap verandert. Deze duopresentatie is echter zeker geen saai vergelijkend onderzoek. De prachtige prints van Lebas, die met de hand gedrukt zijn in de donkere kamer, sleuren je mee in de mystiek van het Britse en Ierse landschap. Je voelt je als de romantische wandelaar boven de nevelen van het beroemde schilderij van Caspar David Friedrich, overweldigd door het sublieme van de natuur. Het is niet voor niets dat Lebas er de voorkeur aan geeft om in de schemering te fotograferen: wanneer het veranderende licht de natuur in een andere sfeer hult.
Tussen romantiek en registratie is de tentoonstelling toch wel een reality check: de historische en hedendaagse documentatie van Salisbury en Lebas naast elkaar toont aan dat de natuur verandert en aangetast wordt. Het wordt op bijzondere manier duidelijk hoe de kunstzinnige blik van Lebas van nut kan zijn op de wetenschap: haar werk bevat een manier van kijken naar de natuur die aan het denken zet.
Huis Marseille heeft flink uitgepakt met Regarding Nature: het is de eerste keer dat de monumentale landschapsfoto’s van Chrystel Lebas in Nederland te zien zijn, laat staan in een tentoonstelling van dit formaat. Fantastisch voor de fervente natuurliefhebbers, romantici en milieuactivisten onder ons; misschien ietwat saai voor de sensatiezoekers en kunstavonturiers.
Zelf bezoeken?
Het Natural History Museum maakte een korte video over de samenwerking met Chrystel Lebas, en hoe haar kunst de wetenschap kan helpen tot nieuwe inzichten.