GO | NO GO #328: Gewapend met bloemen

Bloemen worden vaak geassocieerd met het feminiene, en die energie wordt op haar beurt in de westerse wereld vaak gelijkgesteld aan eigenschappen als zachtheid, gevoeligheid en fragiliteit. Daaraan verwant worden bloemen vaak geassocieerd met frivoliteit en oppervlakkigheid, omdat mooi en kwetsbaar niet samen zouden gaan met inhoud en kracht. Op een prachtige en verrassende manier legt deze tentoonstelling een systemisch vooroordeel bloot dat speelt in de westerse samenleving: de overtuiging dat bepaalde eigenschappen en rollen horen bij mannen en vrouwen, en het binaire gendermodel dat daaraan ten grondslag ligt. Vrijwel ieder werk in deze tentoonstelling biedt een tegengeluid voor deze beklemmende overtuigingen. Kunstenaar Mehraneh Atashi (1980) maakte foto’s van zichzelf tijdens demonstraties in haar stad Teheran. Dat werd niet gewaardeerd. Een vrouw die buiten, op straat, zichzelf een podium geeft. Het werd haar aangeraden (lees: opgelegd) voortaan maar bloemen te fotograferen. Dus dat deed ze, maar natuurlijk niet zomaar. Ze fotografeerde bloemen die op “verkeerde” plekken groeien, tussen stenen, tegen een muur aan. Niet het uiterlijk van de bloem is haar onderwerp, maar de weerbarstigheid ervan, waarmee ze ook iets over zichzelf vertelt. Lily van der Stokker (1954) steekt de draak met het idee van de bloem als inhoudsloos ornament door dit uit te spellen op de muur. In grote zwarte letters lezen we ‘Nothing really‘, omringd door fel gekleurde, kinderlijk geschilderde bloemen.

Bloemen maken deel uit van de grillige en onbedwingbare natuur die onze aardbol in leven houdt, onze dagen beïnvloedt, onze taal heeft doordrenkt en onze verhalen vertelt. Maar de mens heeft een paradoxale relatie met de natuur. We zijn eraan onderhevig en proberen er alles aan te doen om deze onder controle te krijgen. We bewonderen haar schoonheid en verwoesten haar voor eigen gewin. Deze complexe verstandhouding tussen mens en natuur wordt in de tentoonstelling op verschillende manieren aangestipt. Zo drijft Anne Greene de spot met onze aandrang om de natuur onder controle te krijgen door deze te verzamelen, benoemen en doorgronden. In een glazen rariteitenkabinet categoriseert ze op onwetenschappelijke wijze objecten uit de natuur: ze koppelt ze aan kunstmatige objecten, zoals spulletjes ‘die op planten lijken’, of maakt verzamelingen op kleur. Ze presenteert zo objectieve wetenschap als slechts een versie van de realiteit en laat zien dat de natuur niet alleen binnen de wetenschap betekenis heeft. Ook het magazine dat iedere bezoeker van de tentoonstelling gratis mag meenemen laat je kijken naar de relatie tussen mens en natuur door de ogen van kunstenaars. Alle deelnemende makers hebben een bloem naar keuze geselecteerd; bij afbeeldingen van de bloemen staan beschrijvingen van hun symbolische betekenis, mogelijke krachten en werkingen, de herkomstgeschiedenis en een persoonlijke ode van de kunstenaar. Ik zal het magazine in ieder geval gebruiken om de bloemen die ik thuis in een vaas zet met meer kennis en bedachtzaamheid te kiezen.