The category is: Live. Work. Pose. Wie net als ik fan is van de Netflix-serie Pose, herkent deze eerste woorden ongetwijfeld meteen. De serie begint in 1987 en speelt zich af in New York. We volgen een bijzondere groep (voornamelijk) queer mensen, wier leven niet bepaald over rozen gaat. Ze hebben te maken met discriminatie vanuit verschillende hoeken: door de Amerikaanse maatschappij als geheel, maar ook door de witte LHBTQIA+-gemeenschap. Deze vorm van marginalisatie is nog steeds treurig actueel, maar vormde destijds ook de voedingsbodem voor ballroomcultuur. Balls zijn veilige plekken waar zelfexpressie centraal staat, waar diversiteit wordt gevierd, en waar de maatstaven van de buitenwereld (cis, wit en hetero) op de hak worden genomen. Mensen die in de maatschappij worden uitgesloten, krijgen een plek bij ballroom. Tijdens balls strijden leden van verschillende ‘houses’, zelfgekozen families, voor trofeeën en – eigenlijk belangrijker – voor eer en aanzien binnen de ballroom-gemeenschap. Leden eisen de aandacht op door het “lopen” van verschillende categorieën, zoals Face, Realness, en Bizarre. Bij alleen poseren als op een catwalk blijft het niet. De bewegingen zijn een gestileerde vorm van dansen, geïnspireerd op fashion runways, Aziatische vechtkunst en Egyptische hiërogliefen. Ook wel bekend als voguing.
GO | NO GO # 331: Work the runway / Bring it to the floor
Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze keer waren we in de Kunsthal Rotterdam voor de tentoonstelling ‘Deep in Vogue’.
Voguing ontstond in de jaren ‘70 in de New Yorkse wijk Harlem, en bleef lange tijd vrij beperkt tot ballrooms. De dansvorm werd wereldberoemd door het nummer Vogue dat Madonna in 1990 uitbracht. Ook ballroomcultuur is de laatste jaren steeds bekender geworden bij het grote publiek, onder andere door Pose, maar ook omdat de subcultuur zich over de hele wereld heeft verspreid, van Parijs en Berlijn, tot Sint-Petersburg en Tokio. De tentoonstelling Deep in Vogue. Celebrating Ballroom Culture in de Kunsthal in Rotterdam komt dan ook op het perfecte moment. In de expositie word je meegenomen in de geschiedenis van de ballroomcultuur, van de vroege jaren ‘80 tot nu, van Amerika tot Nederland. Fotografie, video’s van voguing, documentaires en mode laten je kennismaken met ballroom, een kunstvorm die uit noodzaak is geboren.
Familie is voor veel mensen heel belangrijk. Maar daarvoor is een bloedband geen vereiste. Dat zie je meteen in de foto’s van Chantal Regnault. De Franse fotograaf was pas kort in New York toen ze de ballroom scene leerde kennen. Ze werd meteen gegrepen door de ontzettend levendige, sterke gemeenschap, die juist door tegenslag leek te bloeien. Ze fotografeerde niet alleen tijdens balls, maar legde mensen uit de gemeenschap ook daarbuiten vast. Het wordt weinig tederder dan haar zwart-witfoto van Avis en Evie Pendavis, House van Chanel Ball (1990), waarin een (gekozen) moeder op liefdevolle en begripvolle wijze naar haar (gekozen) dochter kijkt; een blik die vol overgave wordt beantwoord. Op Picknick van House van LaBeija (1989) zien we, weer in zwart-wit, de Revlon boys: Stewart, Tony en Jerome. De jongens hebben hun hoofd op elkaar gestapeld; twee van hen kijken recht de camera in, de derde heeft zijn blik afwezig naar boven gericht. Beide foto’s laten zien dat het hebben van nauwe, intieme banden een eerste levensbehoefte is. Misschien geldt dat nog meer voor de leden van de ballroom scene, vaak queer of transgender, Zwart of van Kleur, die niet alleen in een maatschappij leven die hen veelal buitensluit, maar vaak ook verstoten zijn door hun biologische familie. Houses vormen een gekozen familie die zorgt voor warmte, veiligheid, en zekerheid.
Centraal bij ballroom staat het vieren van je identiteit. Voguing is misschien wel dé uitingsvorm van de gemeenschap. In de video-installatie van Ottilie Maters (1988) laten vijf leden van het Nederlandse House of Vineyard zien hoe tijdens balls bewogen wordt. Op verschillende panelen laat elk lid een specifiek onderdeel van voguing zien, bijna als een instructievideo: het belang van het bewegen van handen, of hoe je loopt over de catwalk. Tegelijkertijd is het performancekunst op zijn best, met het lichaam als instrument. Maar identiteit kan ook uitgedrukt worden in de kleding die iemand draagt. Zo is op een foto uit 1990 de legendarische performer Paris Dupree (“That’s right! I said it! Butch queen! Boy in the day, girl at night”) te zien. Dupree staat op een podium, gekleed in een enorme baljurk, wapperend met een waaier, uitdagend kijkend naar het publiek. In de expositie worden ook verschillende extravagante outfits getoond die daadwerkelijk tijdens balls zijn gedragen. Een eyecatcher is een glinsterend groene top met een enorme waaier van pauwenveren op de rug, afgemaakt met een paar hooggehakte laarzen tot ver boven de knie, Less is more? No, more is more. Een motto dat we wat vaker mogen omarmen.
Zelf bezoeken?
In 1990, hetzelfde jaar dat Madonna Vogue uitbracht, kwam de documentaire Paris is Burning uit. Deze gaat over de New Yorkse ballroomcultuur, over de extravagantie, over uitsluiting, over plezier, en over verdriet. De docu werd meteen overladen met goede kritieken. ook bij de mainstream pers. Paris is Burning maakt zichtbaar wat voor veel mensen lang onzichtbaar is geweest. Kijk ‘m hier.