Puck Gerkema 17 januari 2023

GO | NO GO #341: Let the sunshine in

Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze keer was onze redacteur Puck Gerkema in Het Nieuwe Instituut voor de tentoonstelling “The Energy Show”.

De metalen tafel is op het eerste gezicht niet heel opvallend: hij is ongeveer 1,5 meter lang bij 1 meter breed, met een glazen tafelblad. Maar wat doet dat USB-poortje aan de zijkant? Als ik uit nieuwsgierigheid de tafel wat beter bekijk, zie ik dat het tafelblad in werkelijkheid niet bestaat uit een glazen bovenkant, maar uit zonnepanelen, licht oranje van kleur. Dit is de Current Table 2.0, ontworpen door Marjan van Aubel. Een meubelstuk dat je zowel kunt gebruiken voor een tuinfeestje met vrienden, alsook om je telefoon op te laden. Met haar combinatie van modern design en high tech zonne-technologie past de Current Table perfect in The Energy Show. Deze tentoonstelling in Het Nieuwe Instituut wil haar bezoekers laten kennismaken met de vele mogelijkheden rond zonne-technologie, oftewel solar design.

Zaalopname, 'The Energy Show', foto: Aad Hoogendoorn.

Zonne-energie is geen uitvinding van de 21e eeuw: in verschillende oude stammen werd de zon aanbeden als de oerkracht en de bron van al het leven op aarde. Men was zich al vroeg bewust van de zon als ‘energiebron’ maar kon deze pas daadwerkelijk gaan gebruiken toen in 1839 het ‘fotovoltaïsche effect’ (het omzetten van zonlicht in elektriciteit) werd ontdekt. Deze uitvinding zette wetenschappers, ingenieurs en ontwerpers aan tot experimenten: hoe kunnen we zonne-energie het beste voor ons laten werken? In The Energy Show zie je het resultaat van deze experimenten: in de verschillende zalen staan de solar designs soms fysiek opgesteld in de ruimte, terwijl je andere kan bekijken via foto’s en video’s. Zo zijn er filmbeelden te zien van de eerste Solar Race, mannequins met t-shirts gemaakt van ‘zonnestof’ (textiel met piepkleine zonnecellen erin verweven), foto’s van gigantische drijvende zonneparken in Seoul…Wanneer je dan naar een dak vol zonnepanelen kijkt, lijkt die opeens maar gewoontjes. De initiatiefnemers van de expositie, curator Matylda Krzykowski en solar designers Pauline van Dongen en Marjan van Aubel, hopen dat de tentoonstelling bezoekers aan het denken zet. Hoe groter de bekendheid van de vele toepassingen van zonne-energie, hoe eerder deze hopelijk worden doorgevoerd in de wereld van nu.

Pauline van Dongen, 'Solar Shirt', foto: Liselotte Fleur.

Hoe meer je leest over de verschillende solar design-projecten, hoe meer je onder de indruk raakt. Zo raakte ik gefascineerd door een klein geel koffertje, gevuld met een A3-formaat zonnepaneel en een instructieformulier. Dit is de Solar Suitcase, ontworpen door Dr. Laura Stachel in 2014. Het idee achter de Suitcase ontstond in 2008 toen Stachel, vroedvrouw van beroep, in Nigeria aan het werk was. Betrouwbare elektriciteit was en is voor miljoenen mensen in Afrika nog geen vanzelfsprekendheid, en zo maakte Stachel vaak mee dat operaties en geboortes plaatsvonden in het donker. Ze besprak deze ervaringen met haar man, zonne-energie deskundige Hal Aronson, die een mini-zonnesysteem ontwierp, ‘simpel’ genoeg om in een koffer te passen. Het ziekenhuis in Nigeria was er gelijk zo blij mee dat de aanvragen van naburige klinieken al snel binnen stroomden. De Solar Suitcase is inmiddels uitgegroeid tot de non-profit organisatie We Care Solar, die de Suitcase op internationale schaal meer bekendheid probeert te geven.

We Care Solar, 'Zonnekoffer', foto: Aad Hoogendoorn.

Betrouwbare en schone energiebronnen: dat is iets waar alle landen de laatste decennia hard naar op zoek zijn. In de tentoonstelling wordt stilgestaan bij de Klimaatakkoord van Parijs waarbij 195 landen beloofden meer te investeren in schone energie. In de zaal hangen de afspraken uit het akkoord geprint aan de muur. Zo kun je de voornemens lezen, en zul je zien dat daar anno 2023 nog weinig van gekomen is… Als reactie op het Klimaatakkoord hangt daar tegenover het Solar Manifest, opgesteld door ontwerpers Marjan van Aubel en Pauline van Dongen. Een van de principes hieruit: Bottoms up – solar design is contextual. In plaats van een universele aanpak (die moeizaam van de grond komt) werkt zonne-technologie volgens de ontwerpers het beste als het aansluit bij haar omgeving. Grote zonneparken in de woestijn naast de Current Table in steden en woonwijken. Hoe meer aandacht en middelen in de verschillende solar designs worden geïnvesteerd, hoe sneller (hopelijk) de regels uit het Klimaatakkoord veranderen in realiteit.

Zelf bezoeken?

Hoe lang doe je er over?
45 minuten
Expert level
Beginners | Gevorderden | Crazy pro
Meer weten

Net zoals The Solar Suitcase zijn de Solar Mamas, opgeleid door het Barefoot College in India, een project waarbij zonne-energie de samenleving verder helpt. Het Barefoot College biedt arme vrouwen een opleiding aan tot zonne-ingenieur. Terug in hun dorp zijn deze kundige vrouwen in staat elektriciteitsnetwerken aan te leggen en hun dorp van licht te voorzien, en zo zichzelf en anderen te laten groeien. In de documentaire Solar Mamas (2012) leer je over deze dappere vrouwen. 

De tentoonstelling ‘The Energy Show’ is nog te zien t/m 5 maart 2023 in Het Nieuwe Instituut in Rotterdam.

Meer informatie