“Flowers, for spring? Groundbreaking.” De film ‘The Devil Wears Prada’ heeft veel iconische quotes. Maar nu buiten de knoppen openbarsten, springt deze er tussenuit. Het verlangen jezelf in fleurige kleuren te hullen na een koude winter is groot, hoe cliché het ook mag zijn. Een bezoek aan de tentoonstelling van Sanja Marušić (1991) in het Nederlands Fotomuseum past helemaal in dit straatje, want het werk van de Nederlands-Kroatische kunstenaar kenmerkt zich door felgekleurde landschapsportretten. De tentoonstelling geeft je een inkijkje in Marušić’ rijke oeuvre – letterlijk, want de expositieruimte (ontworpen door gastcurator Mira Matić) heeft de vorm van het hoofd van de kunstenaar. Terwijl je door verschillende kamers wandelt, zie je Marušić’ fotoprojecten en haar artistieke ontwikkeling.
GO | NO GO #349: De binnenwereld van Sanja Marušić
Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze keer was onze redacteur Puck Gerkema in het Nederlands Fotomuseum voor de expositie ‘Sanja Marušić – Out of this world’.
Hoewel haar hoofdmedium fotografie is, gebruikt de kunstenaar een breed scala aan technieken en materialen. Film, schilderkunst, fotoshop, kledingdesign voor de kostuums in haar films: Marušić is meer dan alleen de regisseur van al haar kunstwerken. De modellen op de foto’s staan in contact met het landschap door de kleuren die ze dragen of door hun poses. In de branding van een donkere zee tillen twee mensen, gekleed in donkerblauwe bodysuits, elkaar op. Marušić, haar naakte lichaam beschilderd met blauwe en rode polkadots, strekt zich uit in een weidse woestijn. Een zwangere vrouw, gekleed in een bloemenrok en -blouse, stapt een rhododendronstruik uit. Op elke foto wordt je blik getrokken door de clash (of match) tussen patronen en kleuren, natuur en figuur. Wat voor spannends gebeurt hier? Zijn de mensen in dit landschap indringers, aliens op een vreemde planeet? Of horen ze hier thuis?
Let’s talk colour! Marušić’ werk zit vol felle kleuren, maar ook grafische patronen en pasteltinten komen veel voor. Zelfs de lijsten ontkomen niet aan een kleurbehandeling. Het heeft een bijzonder effect: de vrolijke kleuren houden je aandacht vast, zodat het beeld als geheel langzaam begint te vervormen, abstracter wordt. Een voorbeeld is de foto van een zwangere Marušić, met haar armen in de lucht, achter haar een uitwaaierende boom. Zowel Marušić als de boom hebben dezelfde kleur zonnebloemgeel, en dankzij de helderblauwe lucht knallen beide figuren het beeld uit. Hoe langer je ernaar kijkt, des te meer Marušić’ armen en de takken van de boom met elkaar versmelten, alsof ze een groots en groeiend wezen vormen. De kleuren en patronen op de wanden versterken de beelden: een foto met veel fuchsiaroze hangt op een zachtgele muur; het graanveld op het portret groeit verder op de achtergrond. Dit design zorgt ervoor dat de tentoonstelling nog intiemer aanvoelt, alsof we – zoals gastcurator Mira Matić bedoelde – echt door het fantasierijke hoofd van de kunstenaar wandelen.
In de eerste zalen van de tentoonstelling zijn de modellen niet altijd herkenbaar in beeld: ze staan met hun rug naar de camera of dragen bodysuits en maskers die hun gezicht bedekken. De verandering naar meer persoonlijke foto’s van de kunstenaar komt als je langs de ‘babykamer’ loopt: een ruimte met zachtgele muren en een bewegende mobile aan het plafond. In deze zaal zie je foto’s van een zwangere Marušić, haar dikke buik prominent in beeld. De foto’s die volgen tonen steeds Marušić, haar man en hun zoontje als hoofdrolspelers. Ze vormen duidelijk een sterke drie-eenheid. Allemaal dragen ze hetzelfde roze-wit-geel gestreepte pakken, of hun lichamen zijn in dezelfde kleur lila geschilderd. De foto’s zijn net zo vrolijk als de eerdere werken, maar voelen toch extra teder en indrukwekkend. Zo is er een prachtig portret van Marušić die, met haar zoontje op haar arm, uit de branding van de zee omhoog springt. Beide zijn op de rug geschoten, maar door de bloemen in Marušić’ haar en de zee aan haar voeten doet de foto mij gelijk denken aan Botticelli’s De geboorte van Venus (1485-86). In de Griekse mythologie wordt Aphrodite, de godin van de liefde, geboren uit het schuim van de zee en arriveert ze alleen op het strand: hier komt ze met haar kind uit de golven. Een moeder als liefdesgodin, klaar om samen het leven aan te gaan.
Zelf bezoeken?
Ben je door al die opvallende kunstwerken nieuwsgierig geworden naar de psychologie achter kleuren? Waarom zeggen we bijvoorbeeld dat je ‘groen ziet van jaloezie’? Waarom kregen de boeken van Oscar Wilde in Engeland een gele omslag? Hoeveel schildluizen gaan er in een karmozijnrode mantel? Auteur Kassia St. Clair doet het allemaal uit de doeken in haar boek ‘Het geheime leven van kleuren’.