GO | NO GO #358: Toekomst met een verleden

kaersenhout geeft (vaak) vergeten mensen een plek aan tafel, en dat mag je letterlijk nemen. Guess Who’s Coming To Dinner Too? (2017-2021) reageert op het iconische kunstwerk The Dinner Party (1979) van Judy Chicago. In beide werken staat de tafel gedekt voor belangrijke vrouwen die lang uit de geschiedenisboeken zijn gehouden. De gastenlijst van Chicago is alleen behoorlijk wit, iets dat in de geüpdatete versie door kaersenhout wordt rechtgezet. Daarbij krijgen niet alleen Zwarte vrouwen en vrouwen van kleur een plek, ook seksualiteit en gender speelt in kaersenhouts selectie een rol. Aan haar tafel kan je zo de naam Marsha P. Johnson tegenkomen, een transvrouw die een centrale rol speelde in de Stonewall-protesten die uitgroeiden tot de internationale Pride Parades. En ook in haar andere kunstwerken laat kaersenhout mensen zien die uit de geschiedenisboeken zijn gehouden. In het werk Of Palimpsests & Erasure (2023) haalt ze het werk van Maria Sybilla Merian aan, die we kennen van haar baanbrekende wetenschappelijke illustraties in de 17de en 18de eeuw. kaersenhout heeft grote wandkleden gemaakt met daarop pagina’s uit het Surinameboek (1705). De illustraties van Merian knallen van de witte achtergrond, maar als je goed kijkt zie je ook menselijke figuren: tot slaaf gemaakte en inheemse vrouwen. Zonder hun kennis was het Merian absoluut niet gelukt haar boek te maken.

Kunst roept vaak emoties op, en kaersenhout lijkt een rollercoaster aan te willen bieden. Phases of Sugar (2017-2023) bestaat uit talloze gipsen afgietsels van Zwarte mensen – mannen, vrouwen en kinderen – die zijn overgoten met verbrande suiker en bloed. De geschiedenis van suiker en slavernij is onlosmakelijk met elkaar verbonden. De zoete stof verkrijgen was bovendien zwaar en enorm gevaarlijk werk — het moet veel mensen hebben verminkt of erger. De maskers van kaersenhout doen ook denken aan afgietsels die werden gemaakt voor fysisch antropologisch onderzoek (zoals de Nias-maskers die jarenlang in het Rijksmuseum te zien waren). Dit soort objecten werden in de 19de en 20ste eeuw gebruikt bij de pseudowetenschap fysionomie. De beoefenaars waren ervan overtuigd dat gelaatstrekken de persoonlijkheid (en bijvoorbeeld ook mentale afwijkingen) van mensen weergaven. Met dit soort onderzoek werd ook ‘de ander’ gedefinieerd, in dit geval mensen die niet wit waren, en is het concept van verschillende menselijke rassen vormgegeven. Het zijn verschillende lagen van betekenis in kaersenhouts werk die verontwaardiging en zelfs woede oproepen, en daar is het de kunstenaar wellicht om te doen. Want juist het besef van het onrecht in het verleden, de realisatie dat dat gevolgen heeft in het heden, en de emoties die dat oproept, zorgen ervoor dat je het in de toekomst zelf beter wil doen.