GO | NO GO #389: Cindy Shermans clowns en couture

De tentoonstelling is magnifiek opgebouwd. Je stapt in een soort zacht, poederroze hol voor een ontmoeting met Shermans Early Works 1975-1980: enkele experimentele werken uit Shermans studententijd. Faces (1975) is een reeks van vijf foto’s waarop de kunstenaar haar gezicht ‘beschildert’ met make-up alsof het een canvas is. Toch zijn deze foto’s geen zelfportretten. Door de make-up en de gekke grimassen zie je telkens een andere vrouw. Sherman zette met die eerste foto’s meteen de toon voor haar latere werk, waarin ze zichzelf steeds weer transformeerde tot een ander personage. De roze ruimte mondt uit in een intieme, lichtblauwe zaal. Hier toont het museum veertien Untitled Film Stills (1977-1980), Shermans meest bekende werk. Op deze zwart-witfoto’s neemt de kunstenaar de gedaante aan van vrouwelijke filmpersonages. Omdat ik de laatste tijd aan één stuk door de serie Desperate Housewives kijk, spreken de foto’s waarin ze een clichématige, eenzame huisvrouw nabootst mij enorm aan. Sherman ensceneert haar beelden met zorgvuldig gekozen camerastandpunten, belichting en poses, zoals de foto waarop ze in nachtjapon op een stoel in de hoek van een kamer zit, of helemaal opgedirkt is, klaar om de deur uit te gaan. Elk werk wekt immense nieuwsgierigheid op naar het verhaal achter de foto. In deze zaal kan je heel lang vertoeven, totdat een volledige langspeelfilm zich in je hoofd heeft afgespeeld.

Ook het tweede deel van de tentoonstelling, Anti-Fashion, is even sterk opgebouwd.  Naarmate de foto’s groter en schreeuwerig worden, worden ook de zalen omvangrijker. Anti-Fashion gaat dieper in op Shermans fascinatie voor mode. Sinds de jaren tachtig werkt ze namelijk samen met beroemde modehuizen als Comme des Garçons, Balenciaga en de eerdergenoemde John Galliano, en tijdschriften als Vogue en Harper’s Bazaar. Toch maakt Sherman niet de glamoureuze modefoto’s die je zou verwachten bij dergelijke merken en magazines. De reeks Cover Girls (1975-2011) maakt dit al snel duidelijk. Elk werk bestaat uit drie versies van een cover van een bekend modeblad. Eerst zie je de originele cover, dan een imitatie van Sherman en daarna een erg grappige parodie met uitvergrote mimiek – net zoals bij haar allereerste Faces. De kunstenaar steekt zo de draak met de stereotiepe voorstelling van vrouwen en de rol die de modewereld daarin speelt. Let ook op de spiegels die het museum in de tussenschotten van zaal naar zaal plaatste. Een ode aan de kunstenaar die zichzelf en de modewereld een spiegel voorhoudt. Ideaal om zelf eens een gekke bek in te trekken. De spiegels leiden de bezoeker op een subtiele manier naar hèt beeld van de tentoonstelling: Cindy Sherman als gekscherende clown in de kledij van John Galliano. Als een ware ‘Madonna met kind’ of hedendaagse Mona Lisa doemt ze centraal in de tentoonstelling op. Chef’s kiss. Toch een klein puntje van kritiek van de doorgewinterde magazinelezer: soms is het in dit tweede deel van de expositie niet altijd even duidelijk naar wat je precies kijkt. De bordjes bij de werken geven niet veel meer prijs dan Untitled nummer zoveel, jaartal, manier van afdruk en de herkomst. Her en der hangt meer duiding, zoals bijvoorbeeld ‘opdracht voor Vogue met kledingstukken van Balenciaga’. Sommige foto’s voelen, in alle pracht van de museale presentatie, ietwat uit hun context getrokken. Pas in de allerlaatste zaal vind je vitrinekasten waarin de oorspronkelijke publicaties van haar modereportages liggen. Met meer informatie bij elk kunstwerk zou je je net iets minder verloren voelen in dit spiegelpaleis.