GO | NO GO #399: Een getuigenis van martelaren en achterblijvers

De tentoonstelling – verdeeld over drie ruimtes – opent met foto’s die Khader van de Palestijnse jongens maakte in alledaagse situaties, kort voor hun overlijden. Het zijn tieners, misschien jonge twintigers. Ze kijken serieus en verlegen, soms uitdagend in Khaders camera. In de tweede zaal zien we de zeven jongens opnieuw; ze zijn gewond, gedood en gruwelijk verminkt. Tegenover de gehavende gezichten van de levenloze jongens hangen portretten van hun rouwende moeders, die Khader fotografeerde in het vluchtelingenkamp waar zij achterbleven. Zo legde hij een moeder vast die het lichaam van haar gedode zoon opwacht om hem nog één keer vast te kunnen houden. De achtergrond toont een door gevechtsrook gevulde lucht van het conflict dat voortduurt. We zien ook rouwende vaders en broers een graf delven om waardig van hun dierbare afscheid te kunnen nemen. In de beelden in de aangrenzende ruimte houden moeders elkaar troostend vast, overspoeld door verdriet. Ook interviewde Khader de vrouwen aan de hand van Yawm al-Firak (Dag van het Afscheid), een eeuwenoud Arabisch gedicht over plotseling verlies. Op camera vertellen ze hoe zij de Dag van het Afscheid van hun eigen kind hebben ervaren, en delen ze persoonlijke boodschappen aan hun overleden zonen. De kracht van Khaders werk schuilt in deze intieme, vertrouwelijke momenten. Hij spreekt de taal, hij kent de regio, hij begrijpt de cultuur. De geportretteerden vertrouwen hem. Zijn diep persoonlijke betrokkenheid is voelbaar in elk beeld.

In de veertigtal vrijwel uitsluitend zwart-witfoto’s en enkele filmfragmenten herinnert Khader ons herhaaldelijk aan de rauwe, schrijnende actualiteit: nog geen twee weken voor de opening van de tentoonstelling werden twee van de zeven geportretteerde moeders ontvoerd. Hun verblijfplaats en toestand zijn onbekend. Dat Khader en zijn collega’s zelf óók groot risico lopen met hun werk in het oorlogsgebied, maakt hij duidelijk met zijn kaffan. Dit islamitische lijkgewaad draagt de fotojournalist altijd bij zich voor het geval hij omkomt tijdens zijn werk in oorlogsgebied. In zwarte viltstift schrijft hij alle namen van zijn vermoorde collega’s op het witte doek. Op 6 februari – de dag van de tentoonstellingsopening – is de laatste naam toegevoegd. Onderaan Khaders kaffan is nog ruimte vrij voor de journalisten die in de toekomst onvermijdelijk zullen volgen.