De Kunstmeisjes 09 mei 2017

GO | NO GO #63: Blik op Aleppo

Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze keer stapten we naar binnen bij het Tropenmuseum, voor de tentoonstelling ‘Aleppo’.

Het Tropenmuseum: dat enorme gebouw naast het Oosterpark waar je altijd aan voorbij fietst. Ook al oogt dit voormalige koloniale museum nogal imposant, snap je de naam wellicht niet zo en lijkt de omvang bij voorbaat al vermoeiend, hier kun je gerust een keer naar binnen stappen voor een kort bezoek. In een relatief kleine tentoonstelling op de bovenste verdieping reageert het Tropenmuseum momenteel op de actualiteiten rondom het conflict in Syrië door een blik te werpen op Aleppo. Waar het beeld van deze stad in de media nu gereduceerd is tot een brandhaard, wil het museum ons eraan herinneren dat het veel meer is dan een conflictgebied. Aleppo is één van de oudste steden van de wereld met een geschiedenis die duizenden jaren teruggaat. In zijn lange bestaan kende de stad veel heersers, zoals Hittieten, Romeinen, Grieken en later Arabieren en Ottomanen. Zij lieten allen hun sporen na, vaak in de vorm van beroemde bouwwerken. De citadel en de Omayyaden-moskee, een van de eerste moskeeën ooit gebouwd, zijn hiervan de belangrijkste voorbeelden. Een maquette van Aleppo uit de collectie van het Tropenmuseum vormt het middelpunt van de tentoonstelling. Wat we moeten verwachten weten we niet precies, maar wij zijn nieuwsgierig!

Installatie shot van de tentoonstelling ‘Aleppo’ ⓒ Desiré van den Berg / BERG DOT JPEG, via Tropenmuseum.

Het is net Bevrijdingsdag geweest als wij deze tentoonstelling bezoeken. Eén van de eerste objecten die we tegenkomen, is de sleutelbos van Mostafa Betaree. Deze sleutels geven toegang tot ondere andere zijn appartement en fotowinkel. In 2014 sloot hij de deuren met de gedachte dat hij er na een paar weken of maanden weer terug zou komen. Na net onze vrijheid gevierd te hebben, is de confrontatie met zo’n simpel object even slikken. Kun je je voorstellen dat je de sleutels van je huis in je zak hebt, terwijl je er misschien wel nooit meer naar binnen kunt?

Op de vloer liggen gipsblokken; bouwmateriaal dat verwijst naar de gebouwen in puin, maar wellicht ook naar de hoop op wederopbouw van de stad. Op dit stucgips liggen foto’s van bekende en minder bekende fotojournalisten, waaronder Ed Kashi, Stanley Greene, Sebastiono Tomado en Kathryn Cook. De foto’s, die variëren van de verschillende strijdersgroepen in de stad zoals de YPK Brigade Zenar (Kurdisch Figthers), mannen én vrouwen van het Vrije Syrische Leger, of van bepaalde wijken zoals de Armeense wijk en de historische binnenstad, geven een beeld van de stad voor en tijdens het conflict. Geprojecteerde videowerken van o.a. Emeric Lhuisset over deze stad in oorlog versterken de impressie van het huidige Aleppo. Maar eigenlijk zijn deze fotojournalistieke beelden alsnog zo gericht op wat het conflict daar aanricht, en zijn de flarden van wat we van de stad en zijn inwoners te zien krijgen erg gefragmenteerd. Hierdoor leren we nog steeds niet veel over het cultuurhistorische belang van Aleppo en blijft de tentoonstelling alsnog steken bij het idee van de stad als kapotgeschoten conflictzone dat zo overheerst in de media.

Oud-inwoners van Aleppo delen persoonlijke verhalen in de tentoonstelling ‘Aleppo’ ⓒ Desiré van den Berg / BERG DOT JPEG, via Tropenmuseum.

Het Tropenmuseum geeft in de introductietekst al aan dat het erg lastig is om de rijke geschiedenis en cultuur van een stad als Aleppo te verbeelden in een tentoonstelling, laat staan de emoties die met het conflict gepaard gaan. Waar de sleutelbos in al zijn eenvoud direct bij ons binnenkomt, hadden we naast alle fotojournalistiek (hoewel raak en indrukwekkend) op meer objecten van emotionele betekenis of culturele waarde gehoopt in deze tentoonstelling. Zo wordt de maquette van de stad die het middelpunt van de tentoonstelling vormt, uiteindelijk door het museum nauwelijks belicht. Deze impressie van een stad die inmiddels zo gehavend is, vormt wel de aanleiding voor een bron van verhalen, herinneringen en ervaringen. Daarom heeft het Tropenmuseum oud-inwoners van Aleppo, vaak op de vlucht voor oorlog, uitgenodigd om iedere zondag bezoekers mee te nemen door de tentoonstelling met hun eigen ode aan Aleppo. Helaas zijn deze bijzondere rondleidingen al volgeboekt en blijft ‘Aleppo’ als tentoonstelling zonder deze verhalen alsnog een beetje een ver-van-je-bed-show.

Zelf bezoeken?

Hoe lang doe je er over?
30 - 40 minuten
Expert level
Beginners | Gevorderden | Crazy pro
Meer weten

Wil je toch een persoonlijk verhaal meekrijgen? Issa Touma, van wie in de tentoonstelling een aantal foto’s te zien zijn, legde vanaf het raam van zijn appartement met zijn camera de eerste negen dagen van de Syrische opstand vast, voorspellende dat het ‘t begin van een uitzichtloos conflict zou worden. De dertien minuten durende film, 9 Days – From My Window in Aleppois in zijn geheel te zien op de website van De Correspondent. Touma reist de wereld af, maar keert ondanks het conflict nog steeds terug naar Aleppo, waar zijn vrienden en familie nog steeds wonen en waar zijn studio en archieven zijn. In zijn nieuwste film Greetings from Aleppo doet hij verslag van de kunst van het overleven, nu de situatie steeds uitzichtlozer wordt.

De tentoonstelling ‘Aleppo’ is nog t/m december 2017 te zien in het Tropenmuseum.

Meer informatie