De Kunstmeisjes 01 juni 2017

GO | NO GO #68: we may have all come on different ships, but we’re in the same boat now

Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Vandaag bespreken we de artistieke overname van de Oude Kerk door Sarah van Sonsbeeck.

Zo’n 600 jaar geleden, toen er nog geen heuvels maar kuilen waren en we dit artikel niet hadden geschreven omdat we hoogstwaarschijnlijk analfabete melkboerinnen zouden zijn geweest, lag de Oude Kerk aan het IJ en was het een havenkerk. De scheepslieden hielpen met de bouw van de kerk en de glas-in-lood ramen, ontknoopten er hun netten en sommige vonden er hun allerlaatste rustplaats. Het is even zoeken, maar dit stukje maritieme geschiedenis zie je nog steeds terug in de kerk: de boot-achtige vorm (gebouwd door de zeelui!) en motieven van oude zeemanstatoeages in sommige schilderingen. Hoewel er nog steeds wekelijks een kerkdienst plaatsvindt, is de Oude Kerk sinds vorig jaar officieel een museum en zijn er regelmatig tentoonstellingen of kunstinstallaties te zien. Deze zomer is het de beurt aan kunstenares Sarah van Sonsbeeck, die het maritieme stukje geschiedenis van de kerk heeft gekozen als thema voor haar museum take-over. Met het diepzinnige citaat van Martin Luther King Jr. als titel, We may have all come on different ships, but we’re in the same boat now, belooft het wat.

Sarah van Sonsbeecks werk gaat veelal over privacy, ruimte en waarde. Hoewel dat nog vrij conceptueel en breed klinkt, is de kans groot dat je haar werk wel direct herkent. Een terugkerend motief in haar oeuvre is namelijk goud, zoals wij onlangs nog in dit artikelhebben besproken. En niet zomaar een beetje goud, Sarah van Sonsbeeck dompelt ons onder in het glimmende materiaal. Zo ook nu in de Oude Kerk, die door haar volledig is gevuld met gouden reddingsdekens. Deze dekens lijken op chique inpakpapier, maar zijn in werkelijkheid heel praktisch en heel belangrijk: ze houden warmte vast. In een tijd van schepen vol vluchtelingen die naar het Europese continent komen om vrede en veiligheid te vinden, zijn de warmtedekens een vast element geworden in nieuwsbeelden. Van Sonsbeeck koppelt met deze expositie de geschiedenis van de kerk als havenkerk met de actualiteiten op haar eigen artistieke wijze. Maar deze keer is het grootser en glimmender dan ooit.

Installatiefoto van De Oude Kerk, ‘we may have all come on different ships, but we’re in the same boat now’, foto: Gert Jan van Rooij, via sarahvansonsbeeck.com

Voor Sarah van Sonsbeeck is de manier waarop mensen ruimte ervaren een erg belangrijk onderdeel van haar werk. Dit merk je direct wanneer je de Oude Kerk binnenloopt. Je kunt namelijk letterlijk amper om de kunst heen: alle warmtedekens liggen in een rastervorm bovenop de oude grafstenen. Het besef dat er mensen onder onze voeten begraven liggen, zorgt er sowieso voor dat wij iets minder uitbundig door de kerk huppelen. Sarah van Sonsbeeck maakt ons bescheiden loopje nog wat voorzichtiger: we zijn als de dood (pun intended) dat we de dunne dekens kapot trekken. Hoewel ze prachtig glanzen en de kerk helemaal vullen, ogen de dekens ook heel kwetsbaar; sommige bollen wat op door de wind en vallen gekreukeld terug, net niet weggewaaid over de Wallen. Hoewel Van Sonsbeeck dit werk, de gouden dekens, al vaker heeft gebruikt op andere plekken en andere exposities, maakt het op deze locatie extra indruk. De warmtedekens bieden bescherming, net zoals de kerk dat eeuwenlang heeft gedaan. Ze zijn echter ook een indringende herinnering aan het feit dat er veel doden zijn gevallen, onderweg naar vrijheid. Net als de overleden zeelui vroeger, vinden deze doden ook hier – al is het enkel symbolisch – hun laatste rustplaats.

De tentoonstelling maakt niet alleen indruk door de symbolische betekenis ervan en de link naar de actualiteiten. Esthetisch gezien is het ook gewoon heel erg cool. De kracht en schoonheid van deze installatie – want het is eigenlijk meer een take-over of installatie dan een tentoonstelling – zit ‘m in het feit dat echt de HELE kerk vol ligt met goud. Het is heel on-Nederlands, on-Protestants, on-’doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg’ om zoveel van dit decadente materiaal in een openbaar gebouw te zien. Het doet ons even geloven dat we terug zijn in de tijd, voor de Beeldenstorm, toen de kerken nog vol stonden met pracht en praal. Of dit nu goed of slecht was is een ander verhaal, maar mooi was het zeker. De architectuur van de Oude Kerk, met haar hoge plafond en glas-in-loodramen leent zich ook zonder twijfel uitstekend voor dit vleugje glans. Deze twee (zowel kerk als kunst) laten zich wel het best bewonderen als het niet al te druk is in de kerk. Glip de kerk dus een keer doordeweeks of ‘s ochtends vroeg in en geniet van de schoonheid en symboliek.

Zelf bezoeken?

Hoe lang doe je er over?
15 - 20 minuten
Expert level
Beginners | Gevorderden | Crazy pro
Meer weten

Van Sonsbeeck reisde niet zo lang geleden af naar een van de meest afgelegen eilanden ter wereld. Ervaringen en vondsten die ze daar heeft opgedaan zijn ook terug te vinden in deze tentoonstelling. Lees er hier meer over: http://www.sarahvansonsbeeck.com/#/tristan-da-cunha/

De tentoonstelling ‘Sarah van Sonsbeeck – We may have all come on different ships, but we’re in the same boat now.’ in de Oude Kerk is nog t/m 17 september 2017 te zien

Meer informatie