De Kunstmeisjes 08 juni 2017

GO | NO GO #70: Are you talking to me?

Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze keer: ‘Martin Scorsese – The Exhibition’ in EYE.

Als foolproof dateplan, quality time met vrienden, of tijdens een avond alleen in bed bedolven onder lege zakken chips – iedereen houdt van een filmpje. Het is wellicht de meest toegankelijke en geliefde kunstvorm, maar nog steeds niet altijd als zodanig erkend. Waar musea op het “vasteland” van Amsterdam grote hommages brengen aan grote namen als Vincent van Gogh, Ed van der Elsken of jonge beeldend kunstenaars die net zijn afgestudeerd, worden films en hun makers daar hooguit beschouwd als een extraatje bij een expositie. Gelukkig is aan de overkant van het IJ een tempel voor cinema verrezen, waar filmkunstenaars op een welverdiend voetstuk worden geplaatst. Of het nu over cinematografen, het materiaal, of regisseurs gaat: bij EYE is cinema kunst. Deze zomer zet EYE een van de grootmeesters van hedendaagse film in de spotlight: Martin Scorsese.

‘Are you talking to me?!’ is ongetwijfeld een van de meest geciteerde zinnen uit de filmgeschiedenis. De film: Taxi Driver (1976). De regisseur: Martin Scorsese. Een hele reeks iconische filmpareltjes volgden: Raging Bull (een fantastische film met Robert DeNiro die het heel graag wil maken als bokser), Goodfellas (een fantastische film met Ray Liotta die het heel graag wil maken als gangster), Casino (een fantastische film met Robert DeNiro die het heel graag wil maken als casino-eigenaar) of The Wolf of Wall Street (een fantastische film met Leonardo DiCaprio die het heel graag wil maken als beurshandelaar). Hebben we al gezegd dat Scorsese fantastisch is? Gelukkig beaamt EYE dit volledig in een megalomane tentoonstelling die in samenwerking met een aantal andere instellingen en de regisseur zelf is samengesteld.

Installatiefoto ‘Martin Scorsese – The Exhibition’. Foto door Hans Wilschut, via EYE Filmmuseum Amsterdam.

Deze tentoonstelling is niet groot, maar heel erg groot. Door de halve wandjes en enorme schermen die de ruimte opdelen, lijkt het bijna alsof je door een doolhof gemanoeuvreerd wordt. Verdwaald raak je echter nooit, want de expositie is heel ordelijk op thema ingedeeld. Je wordt meegenomen door het oeuvre van Scorsese aan de hand van een aantal grote terugkerende thema’s, zoals zijn Italiaanse afkomst, broederschap en de maffia. Op de grote schermen in elk “deel” van de expo worden scènes uit meer dan 30 films getoond waarin deze thema’s centraal staan. Scorseses films bevatten veel komische types (hoewel de personages zichzelf natuurlijk nooit komisch zouden noemen) en messcherpe dialogen, en met elke scène die eindigt voelen wij ons steeds meer verleid om snel naar huis te gaan en alles van Scorsese (nog een keer) te kijken. Je hoeft namelijk echt geen filmkenner of groot liefhebber van de regisseur te zijn om van deze expo te genieten. Sterker nog, deze tentoonstelling is in dat geval zelfs de perfecte manier om kennis te maken met Scorseses werk. Wat wij zelf bijvoorbeeld nog niet wisten, is dat Scorsese een mega muziekfan was en documentaires over Bob Dylan en The Rolling Stones heeft gemaakt. Wil je (delen van) deze docu’s zien, moet je wel goed opletten; ze worden geprojecteerd in een zaaltje aan de rechterkant waar je zomaar aan voorbij kunt lopen.

De expositie bevat veel meer dan alleen filmbeelden. Als bezoeker word je achter de schermen genomen door middel van oneindig veel archiefmateriaal: brieven, callsheets, scripts, storyboards, foto’s, enzovoorts. Overal zien we het handschrift van Scorsese terug in aantekeningen of kleine krabbeltjes, waaruit heel duidelijk blijkt dat hij overal controle over had. De kleur stropdassen, de tatoeages, de manier waarop twee mensen samen in bed liggen  –  niets gebeurde zonder akkoord van deze opperperfectionist. Maar ook zijn eigen leven komt uitvoerig aan bod, en het is interessant om te leren hoeveel inspiratie Scorsese uit zijn eigen leven haalde. Een kenmerkende scène uit Raging Bull, de simpele bruiloft met broodjes en bier, is gebaseerd op de bruiloft van Scorseses ouders. Nog grappiger: Scorsese was die dag zo ziek, dat hij zijn vader vroeg langs te komen, de regie als het ware over te nemen en de scène zoveel mogelijk op zijn bruiloft te doen lijken. Een enkele keer oogt het persoonlijke inkijkje in Scorsese leven iets te overdreven: wij snappen niet wat de originele eettafel uit zijn ouderlijk huis exact toevoegt. Maar ach, hij staat niet in de weg.

De randprogrammering bij deze expo is ook nog eens echt te gek: EYE laat de hele zomer films van Scorsese zien, samen met een aantal door Scorsese geselecteerde films die volgens hem de diversiteit van de wereldcinema representeren. Ga heen en je komt hyperintellectueel de zomer door! Naast deze filmvertoningen vinden er ook een aantal talks plaats, waar je ons voor naar de kassa moet racen: misdaadjournaliste Marian Husken die bij de vertoning van Goodfellas gaat vertellen over wat ‘typisch criminele cuisine’ is, of filosoof en jurist Marc Schuilenberg die aan de hand van The Wolf of Wall Street het mensbeeld in Scorseses films zal ontleden. Op deze pagina vind je alle informatie over de tentoonstelling, het filmprogramma en alle Talks & Events.

Zelf bezoeken?

Hoe lang doe je er over?
Minimaal 60 min., maar maak vooral je agenda leeg en ga zonder tijdsdruk naar deze tentoonstelling. Ga zitten en bekijk alle filmfragmenten, loop langs alle vitrines en ga nog een keer terug naar je favoriete films. Een betere sneak preview van het filmoeuvre van Scorsese krijg je niet, dus pak deze kans.
Expert level
Beginners | Gevorderden | Crazy pro
Meer weten

Ter voorbereiding, of om nog even na te genieten: A Personal Journey with Martin Scorsese Through American Movies (1995), de documentaire waarin je precies krijgt wat de titel doet vermoeden. Op 2 juli om 19.00 uur op groot scherm vertoond in EYE, of in veertien delen op YouTube te zien.

De tentoonstelling ‘Martin Scorsese – The Exhibition’ is t/m 3 september 2017 te zien in EYE Filmmuseum Amsterdam.

Meer informatie