De Kunstmeisjes 18 januari 2018

GO | NO GO #91: Een naamloos spektakel in EYE

Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. We zijn deze week weer eens op het pontje over het IJ gestapt voor een bezoek aan EYE, waar nu de expositie van de Deense filmmaker Jesper Just te zien is.

Scandinavië is de geboortegrond voor een aantal van de meest prachtige dingen ter wereld: Ikea-gehaktballen, thriller-series, namen als Brynhild (oud-Noors voor ‘gewapend voor de strijd’, mocht je het je afvragen) en fantastisch komische tentoonstellingen als The Aalto Natives waar we afgelopen dinsdag over schreven. Én Jesper Just. De Deense filmmaker is niet de minste of onbekendste in de kunstwereld – zijn videowerk ‘Intercourses’ was bijvoorbeeld de Deense inzending voor de Biënnale in Venetië in 2013. Nu presenteert de filmmaker annex kunstenaar in EYE vijf ruimtes met bijzondere videowerken: het zijn ruimtevullende installaties waar je langs, omheen en soms zelfs doorheen kunt lopen.

Be warned, de videowerken zijn vrij abstract – het verhaal is niet altijd eenduidig (sterker nog, soms lijkt deze wel afwezig) en de nadruk ligt heel sterk op het visuele. Justs cinematografische werk is niet zozeer bedoeld ter vermaak, maar om zijn verhaal en boodschap over te brengen door middel van bewegend beeld. Geen popcorn en cola, geen zaal waar je onderuit kunt zakken, maar videokunst die je aan het denken zet. Hoewel het verhaal niet altijd zo eenvoudig te destilleren is, zijn de overkoepelende thema’s dat wel: gender, verlangens, identiteit, rolverdelingen en stereotyperingen. In de video’s zien we verschillende minderheden, vaak in ongemakkelijke, intieme of mysterieuze situaties. Als het de bedoeling is dat we ons zelf ook een beetje ongemakkelijk gaan voelen, dan lukt dat prima. Het is alsof we kijken naar dingen waar we eigenlijk helemaal niet bij mogen zijn en we worden keihard geconfronteerd met onze stiekeme vooroordelen…

Still uit ‘Intercourses’, 2013 Courtesy Galleri Nicolai Wallner, Copenhagen; Galerie Perrotin, Paris Copyright © Jesper Just 2013

Speciaal voor deze tentoonstelling heeft Just zelf de zalen van EYE verbouwd. De toegevoegde muren volgen de unieke vormen van het museum; diagonalen, onregelmatige vormen en gekke hoeken vormen samen een gebouw binnen het gebouw. Door niet alleen zijn kunst te installeren, maar ook de ruimte aan te pakken, wordt deze expositie echt een totaalkunstwerk. Normaliter loop je in één vloeiende beweging door deze tentoonstellingsruimte, en bepalen hooguit schotten of enorme schermen je looproute. Bij deze ‘gesloten’ indeling moet je daarentegen bewust de keuze maken om een volgende kamer in te gaan, een nieuwe wereld te betreden. Je wordt elke keer naar binnen gelokt; door fluoriserend roze licht, door gekke geluiden, door stemmen die je van ver tegemoet komen. Juist doordat je geen vrij zicht hebt, worden je overige zintuigen verscherpt en gestimuleerd. Als bezoeker krijg je het gevoel dat je door een soort artistieke attractie loopt en aan de hand van een audiovisuele lokroep, hop, de vreemde video’s van Jesper Just in wordt getrokken.

Zaalopname met het werk ‘This Nameless Spectacle’, 2011 Courtesy Galleri Nicolai Wallner, Copenhagen; Galerie Perrotin, Paris Copyright © Jesper Just 2011

Dan nu over de video’s zelf: zoals we al in de intro aankondigden, maakt Just kunstzinnige films die je confronteren met vooroordelen en minderheden centraal stellen. Daarnaast legt Just sterk de nadruk op het fysieke – zowel door de thema in de video’s, als ook door ons als het ware onderdeel te maken van de kunstwerken zelf. Het meest indrukwekkend vonden we de laatste ruimte, waarin twee schermen beide zijmuren volledig bedekken (zie de afbeelding hierboven). De film This Nameless Spectacle is verdeeld over beide schermen, waarbij je dus eigenlijk beide schermen tegelijkertijd moet zien om alles mee te krijgen. Doordat je als bezoeker tussen de schermen moet staan is dat echter onmogelijk, en heb je dus continu het gevoel dat je iets van het verhaal mist. En dat verhaal, poeh. We zien een aantrekkelijke, iets oudere vrouw zichzelf in een rolstoel voortduwen door Parijs. Op een gegeven moment merkt ze dat ze achtervolgd wordt door een jongeman, waarvan we meteen vermoeden dat het een regelrechte sociopaat is. Hoe het verhaal zich verder ontwikkelt verklappen we lekker niet. Eén ding is zeker: met deze ruimte gaat Jesper Just out with a bang – we wilden de expositie het liefst niet verlaten en de video keer op keer op keer op keer bekijken.

Zelf bezoeken?

Hoe lang doe je er over?
Je kunt er in 15 minuten doorheen rennen, but where’s the fun in that? Neem de tijd en neem iemand mee met wie je over de werken kunt discussiëren en samen de zalen en kunstwerken kunt verkennen – deze tentoonstelling is daar echt perfect voor.
Expert level
Beginners | Gevorderden | Crazy pro
Meer weten

Voor een sneak peek bekijk je hier de trailer van de tentoonstelling, waarin de curator van EYE en de kunstenaar zelf een mooie introductie geven.

De tentoonstelling ‘Jesper Just’ is nog t/m 11 maart 2018 te zien in EYE.

Meer informatie