De Kunstmeisjes 15 februari 2018

GO | NO GO #96: Duitse sprookjes in Zwolle

Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. voor het eerst in onze geschiedenis reizen we af naar een museum dat alleen al voor het gebouw de tocht naar Zwolle waard is: Museum de Fundatie. Daar is nu de tentoonstelling ‘Dromos’ van de Duitse Neo Rauch te zien.

Sommige namen zijn uitermate geschikt voor een bepaald beroep. Clint Eastwood of James Dean, wat een namen voor het witte doek. Of de beeldschone Grace Kelly voor een filmster en royalty. De Duitse schilder Neo Rauch (1960, Leipzig) heeft zijn naam ook mee. Sterker nog, de naam is zo goed, dat je bijna zou denken dat het een zelfgekozen pseudoniem is. Neo Rauch is op dit moment de belangrijkste vertegenwoordiger van de Leipziger Schule. Het sociaal-realisme is van groot belang in deze opleiding. Deze maatschappelijk betrokken kunststroming probeert een zeer realistische voorstelling van de werkelijkheid uit te beelden. Houd er hierbij ook rekening mee dat Rauch opgroeide in het Oost-Duitsland van de jaren 60, met het IJzeren Gordijn hoog opgetrokken tijdens zijn studie tot eind jaren 80 wat zorgde voor een isolatie van West-Europa. Tijdens zijn opleiding werd er amper gekeken naar de abstractie en “vrijere” kunstvormen (denk aan Abstract Expressionisme en de Neue Wilden, zoals bijvoorbeeld Anselm Kiefer) zoals die de rest van de wereld al in haar greep had.

Inmiddels is Neo Rauch uitgegroeid tot een wereldberoemde en geliefde kunstenaar, wiens werken voor tonnen over de toonbank gaan. De enorme vraag en populariteit van deze kunstenaar maakt het alleen al bijzonder dat De Fundatie nu zo’n grote show laat zien. In Zwolle zie je nu namelijk maar liefst 65 schilderijen van Rauch uit de periode 1993-2017. Eentje hadden ze al in huis: het werk ‘Gewitterfront’ dat ze in 2016 voor vier ton hebben aangekocht – niet te zuinig. Bijna drie kwart van het museum wordt ingenomen door de enorme schilderijen van de Duitser. De naam van de tentoonstelling, Dromos, is vernoemd naar het vroege werk dat meteen bij binnenkomst te zien is , dat zoveel betekent als “de weg die door Sfinxen wordt geflankeerd en naar de tempel leidt”.

Afbeelding: Neo Rauch, ‘Die Kontrolle’, 2010, olieverf op doek, 300 x 420 cm, privécollectie, Basel, © Neo Rauch / VG Bild-Kunst, Bonn Foto: Uwe Walter, Berlin, via Museum de Fundatie, Zwolle.

Dat de werken van Neo Rauch zeer herkenbaar zijn, dat is zeker. Als je er ooit eerder eentje gezien hebt, pik je ze er zo uit! Maar wat zien we nu eigenlijk? Het zijn veelal hele grote, mysterieuze schilderijen, met voorstellingen die lastig uit te pluizen zijn. Na het zien van deze expo zitten Nathalie en Mirjam stilzwijgend in hun kop koffie te staren en zit Renee wiegend de Duitse titels van de kunstwerken te fluisteren: we zijn even helemaal de weg kwijt. Neem bijvoorbeeld het werk ‘Die Kontrolle’ van ruim drie bij vier meter waarop we een poort zien met een groep sprookjesfiguren eromheen. We zien een vrouw in een blauwe jurk die overloopt in een ouderwetse draagkoets, leeuwtjes met mensengezichten die ons doen denken aan een schilderij van Dali, grote mannen met kleine hoofden en een poortwachter wiens lans een centrale diagonale lijn door het werk vormt. De man die linksachter op het grasveld ligt en zijn handen zo houdt dat hij het ook allemaal niet meer lijkt te weten geeft nog het beste ons gevoel weer. Gek genoeg is het juist deze verwarring die er voor zorgt dat het werk van Rauch beklijft, het laat ons niet meer los. We hebben zo het vermoeden dat het dat de komende tijd ook zeker niet meer gaat doen.

Afbeelding: zaaloverzicht ‘Neo Rauch – Dromos’, door Peter Tijhuis, via Museum de Fundatie. (links het werk ‘Der Lehring’)

Zoals we al in de introductie zeiden, zijn er maar liefst 65 werken te zien. Dat leidt hier en daar tot volle wanden. We hadden dan misschien ook liever twee schilderijen op een muur willen zien in plaats van drie. Maar wat zeuren we ook eigenlijk? De Fundatie geeft een overzicht van het werk van Rauch vanaf 1993. De werken die je eerst tegenkomt in de benedenzalen, zijn wat valer en monotomer van kleur en laten ons voor de eerste keer met dit vroegere werk uit de jaren 90 kennismaken. Het doet ons denken aan oude Sovjet-affiches  gecombineerd met commerciële posters uit de jaren 20. In de bovenzalen hangt werk vanaf 2000, waarin we een ander kleurgebruik zien. Het werk is kleurrijk met bijzondere kleurcombi’s van bordeauxrood naast magenta, mosterdbruin en mosgroen. Dit werk kenmerkt zich ook weer door de vreemde voorstellingen; we krijgen het idee dat het werk bomvol symboliek zit, maar er wordt nul uitleg gegeven. Helemaal bovenin in De Fundatie in de nieuwbouw ‘Het Oog’ zijn nog een aantal grote verticale werken te zien. Let goed op het werk ‘Der Lehring’. Dit werk zul je ook nog tegenkomen in de film. (zie meer weten) Oeh! dan als afsluiter nog iets, hadden we al gezegd dat meneer Rauch er zelf niet geheel onappetijtelijk uitziet? Need we say more? Alsof we niet al genoeg redenen hadden om naar Zwolle te racen!

Zelf bezoeken?

Hoe lang doe je er over?
ruim 60 minuten
Expert level
Beginners | Gevorderden | Crazy pro
Meer weten

In een kleine zaal op de gang (tegenover de lift) is een korte film te zien over de werkwijze van Neo Rauch. Je ziet hoe hij aan een immens doek begint en deze langzaam vanaf de achtergrond naar voren opbouwt. Let vooral op zijn vaardigheid: ondanks dat hij dikke stugge handschoenen draagt en zijn kwast erg ver vastpakt (dan kun je moeilijker gedetailleerd schilderen: probeer het zelf maar eens als je een potlood vasthoudt) weet hij feilloos een gezicht neer te zetten met enkel een paar streepjes. Het zien van deze film doet je realiseren dat Rauch de voorstellingen volledig vanuit zijn fantasie op het doek zet. Er komt geen schets of voorstudie aan te pas.

De tentoonstelling ‘Neo Rauch, Dromos: Schilderijen 1993 – 2017’ is nog t/m 3 juni 2018 te zien in Museum de Fundatie in Zwolle.

Meer informatie