Charlotte Hercules 08 november 2018

GO|NO GO #141: Het Mauritshuis goes Downton Abbey

Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze week zijn we in het Mauritshuis in Den Haag voor een vleugje Downton Abbey in de tentoonstelling ‘National Trust – Hollandse meesters uit Britse landhuizen’.

Je hoeft niet naast het Rijksmuseum te wonen om te kunnen genieten van een mooie Vermeer of Rembrandt. Naast het Haagse Mauritshuis is ook prima. In het classicistische gebouw aan de Hofvijver vind je namelijk meerdere topstukken uit de Gouden Eeuw: Vermeers ‘Meisje’, Fabritius’ ‘Puttertje’, Rembrandts ‘Anatomieles’, Potters ‘Stier’. Maar niet alle parels uit de Gouden Eeuw zijn in Nederland gebleven. Bij internationale allure hoort namelijk ook internationale handel: in de loop der eeuwen zijn er ontzettend veel kunstwerken van Hollandse meesters verspreid over de hele wereld. Met name Britse verzamelaars waren er dol op, oh my. De Hollandse topstukken die al eeuwen tot het interieur van Downton Abbey-eske landhuizen in Groot-Brittannië behoren, zijn nu eventjes back to their roots in de tentoonstelling ‘National Trust – Hollandse meesters uit Britse landhuizen’. Aren’t we lucky bastards?

Hoe al deze werken nu bij elkaar zijn gekomen in Den Haag? Well hello there, National Trust! De National Trust werd in 1895 opgericht als een liefdadigheidsinstelling, en heeft als doel ‘places of historic interest or natural beauty’ te behouden, ‘for ever, for everyone’. In totaal bezit de trust een enorm aantal van 350 historische huizen, maar ook tuinen, fabrieken, bossen en ander archeologisch erfgoed vallen onder hun beheer. Door de inzet van tienduizenden vrijwilligers zijn veel landgoederen behouden, soms ook met hun historisch interieur. Er zijn zelfs een aantal gevallen waarin de National Trust kunstwerken heeft teruggekocht die eens onderdeel waren van het originele interieur. Wij kunnen de mensen achter de National Trust wel zoenen, want dankzij hen is er nu een selectie van 22 meesterwerken uit twaalf Britse landhuizen in goede conditie gebleven en nu te zien in het Mauritshuis. Gratis tip om in de stemming te komen: zet voor je bezoek een sterke kop thee, add milk to your taste en verwen jezelf met een scone.

Rembrandt, ‘Zelfportret met gevederde baret’, 1635, Buckland Abbey, Devon, via Het Mauritshuis, Den Haag.

De expositie begint met een succes: het onmisbare educatieve introductiefilmpje heeft ons dit keer niet in coma gekregen! We worden meegenomen naar drie landhuizen waar schilderijen in de tentoonstelling vandaan komen, waardoor we ons direct Mary Crawley uit Downton Abbey wanen (disclaimer: na het zien van de tentoonstelling zul je alle seizoenen opnieuw willen bingen). A splendid start! Bijzonder is dat je de ruimtes ziet waar de schilderijen al eeuwen hangen. Kunstwerken werden oorspronkelijk immers niet gekocht om netjes naast elkaar te hangen in een perfect verlicht museum met klimaatinstelling. Nee, ze hingen achter deuren, boven ramen, op schreeuwerige behangetjes (goudleer op de wanden was a thing in de zeventiende eeuw) en allemaal door elkaar. In het Mauritshuis is dit – eigenlijk een beetje jammer – niet doorgevoerd. Het doel is duidelijk: de schilderijen moeten alle aandacht krijgen. Na eeuwen achter fluwelen gordijntjes en in intieme salons te hebben gehangen, verdienen ze nu wat rust en ruimte om goed bekeken te worden. Wij krijgen er geen genoeg van: ondanks de vier eeuwen die tussen jou en de schilderijen in staan, zijn deze kunstwerken tijdloos en overbruggen ze de jaren met gemak. De tentoonstellingsruimte is echter helaas aan de kleine kant, waardoor de schilderijen alsnog dicht op elkaar hangen en je als bezoeker sneller bent afgeleid – want hangt daar verderop nou een Rembrandt?!

Albert Cuyp, ‘Gezicht op Dordrecht vanuit het noorden’, c. 1655, via Het Mauritshuis, Den Haag.

Naast de usual suspects als Rembrandt, Jan Steen, Pieter de Hooch en Gerard ter Borch, haalt de tentoonstelling ook enkele Hollandse schilders uit de vergetelheid die in hun tijd absolute eindbazen waren. Simon Verelst bijvoorbeeld: hij emigreerde op 25-jarige leeftijd naar Londen, waar hij binnen de kortste keren de meest elegante portretten mocht maken van de Britse royals. En heb jij wel eens gehoord van Peter Lely? Deze Nederlandse schilder had een booming carrière in Engeland, waar hij net als Verelst de VIPs aan het hof mocht portretteren. In zijn werk zien we zelfs wat Anthony van Dyck vibes (dé leerling van Rubens) terug. Klein detail: hij stierf met zijn palet in de hand terwijl hij de gravin van Somerset schilderde. Talkin’ bout a fashionable exit. De tentoonstelling brengt zeventiende-eeuwse schatten uit de statige landgoederen naar het grote publiek. We krijgen dus een unieke kans werken te zien die normaal niet allemaal even toegankelijk zijn, want naast het feit dat ze niet in Nederland zijn, zijn sommige landhuizen niet openbaar. Het Mauritshuis gelukkig wél, en je mag hier altijd zonder uitnodiging op de thee komen. Wel even langs de kassa natuurlijk.

Zelf bezoeken?

Hoe lang doe je er over?
circa 30 minuten.
Expert level
Beginners | Gevorderden | Crazy pro
Meer weten

Zelf een keer à la Lady Mary Crawley de trappen van een Brits landhuis bestijgen? Met een bezoek aan één van de landhuizen steun je de National Trust, klik hier voor een overzicht van het erfgoed in hun beheer.

De tentoonstelling ‘National Trust – Hollandse meesters in Britse landhuizen’ in het Mauritshuis is nog te zien t/m 6 januari 2019.

Meer informatie