SPECIAL: Allez! De België Special #2

‘Beestig?’ Over hellevarkens en andere dieren

Wie uit is op een rel, moet misschien eens godslastering overwegen. Neem nu bijvoorbeeld Holy Cow van Tom Herck (België, 1984). In de kerk van het kleine dorpje Kuttekoven in de provincie Limburg konden gelovigen hun schietgebedje richten tot een gekruisigde koe. Dat de kunstenaar hiervoor een kadaver aan het kruis nagelde om er een mal van te maken en het kruisbeeld in een niet-ontwijde kerk opstelde, zorgde voor ophef. En vandalisme en brandstichting en zuurgooien. Holy Cow is sinds de kunstrel van 2017 nu voor het eerst weer te zien op het stadsfestival Beestig? in Damme. De 56 kunstenaars die zijn samengebracht reflecteren over het mensdom en het dierenrijk. De gekruisigde koe die me (zonder lendendoek!) begroet in de voormalige jongensschool van Damme lijkt te waarschuwen: dit is niet voor watjes. En inderdaad, op de tweede locatie van het parcours zie ik de opgehangen alligator Lex Humana van Floris Boccanegra (België, 1988) en goudvissen in blenders van Marco Evaristti (Chili, 1963). Eén draai aan de knop en de toeschouwer heeft een snelle vissoep. Beide werken schoppen een geweten. Wie is nu eigenlijk het beest in dit hele verhaal?

Een versmelting tussen mens en dier vinden we bij verschillende kunstenaars op dit stadsfestival terug. Sta zeker even stil bij de twee sculpturen uit de reeks Rabbits (2020) van David Altmejd (Canada, 1974). Het lijkt alsof de transformatie van een menselijke buste naar een konijnenkop zich voor je ogen voltrekt. Hybride vormen zien we ook bij Koenraad Tinel (België, 1934) en Greet Desal (België, 1971). Archangel CR5 (2015) van Tinel is met zijn slangenkop op hagedissenlijf en bokkenpoten (en acht borsten en een penis) the stuff of nightmares. Van de zeven sculpturen uit de reeks The Seven Only Gods (2020) van Desal krijg ik dan weer niet genoeg. Mens, dier en natuur zijn verweven in fabelachtige, keramieken wezens. Flora doet denken aan de nimf Daphne die aan Apollo ontsnapte door in een boom te veranderen. Desal verbeeldt een vrouwelijke figuur met wortels als voeten, elfenbankjes op de borst en een arm die uitloopt op sierlijke trompetbloemen. Alleen gaapt in de buik van deze Daphne een gevaarlijk uitziende vleesetende plant en prijkt op de romp geen hoofd maar een reuzenaronskelk. Deze bloem is gekend voor haar geur van rottend vlees en is dus wellicht niet toevallig gekozen. Flora is net als de andere sculpturen uit de reeks fascinerend en dreigend tegelijk. De relatie tussen mens en natuur is onmiskenbaar verweven en verstoord.

Het stadsfestival ‘Beestig’ is nog t/m 21 maart 2021 te bezoeken in Damme. Meer informatie.

‘Roy Lichtenstein – Visions Multiples’: Een drukke ambachtsman

We noemen België soms smalend een verkeersbordenjungle. In Vlaanderen alleen al staan er meer dan een miljoen. Of een wirwar aan verkeersborden en wegbewijzering de weggebruiker effectief in veilige banen leidt, valt te betwijfelen. Maar hoe ingenieus zijn ze niet! Zelfs met een minuscuul fietslampje licht zo’n verkeersbord van mijlenver op als een rij kleuters die in reflecterende hesjes naar school stapt. Het pictogram op een verkeersbord wordt namelijk gedrukt in een folie vol piepkleine reflectoren, Rowlux-folie genaamd. Een glanzend materiaal dat zorgt voor reflectie en optische effecten? Kan ik wel wat mee, dacht kunstenaar Roy Lichtenstein. Hij integreert vanaf 1964 het (dan splinternieuwe, innovatieve) Rowlux in zijn landschappen. De statische landschappen lijken ineens in beweging te komen; een steeds veranderend hemelgewelf, de reflectie van licht op het water, donkere regenwolken die boven een azuurblauwe zee komen aanrollen. Lichtenstein daagt met dit nieuwe materiaal het genre van de traditionele landschapsschilderijen uit. In het Musée des Beaux-Arts (BAM) in Mons wordt aan de hand van 100 werken duidelijk dat de popartkunstenaar gedurende zijn hele carrière bleef experimenteren met nieuwe materialen en technieken.

Terwijl de meeste schilders hun ezeltje in een prachtig natuurgebied neerpoten, bootst Lichtenstein niet de werkelijkheid na. Hij reconstrueert landschappen, zonsopgangen en zonsondergangen zoals die in stripverhalen worden getekend. Lichtenstein is dan ook de man van de uitvergrote afbeeldingen uit Amerikaanse action comics. Hij isoleert één element en reproduceert het door de druktechniek met de hand te imiteren. Goedkope stripverhalen werden namelijk gedrukt met rasterpunten, de zogenoemde Ben-Day dots, zodat er bespaard kon worden op inkt. De kunstenaar brengt de stippen in zijn vroege werken eerst manueel aan, later gebruikt hij hulpmiddelen zoals geperforeerde metaalplaten of zelfs een tandenborstel. Crak! (1964) en Sweet Dreams, Baby! (1965) lijken misschien op pure copy-paste, in werkelijkheid ging er een indrukwekkende handarbeid aan vooraf. Wie meer wil leren over grafiek, komt in BAM ook aan zijn trekken. Verschillende druktechnieken, zoals lithografie, zeefdruk en houtsnede, worden met filmpjes uit een werkplaats uitgelegd. Lichtensteins fascinatie voor prentkunst komt doorheen de tentoonstelling ook sterk naar voor. Hij experimenteert niet alleen op papier maar ook op vilt en plexiglas. De popart-kunstenaar verkiest industriële materialen en maakt zelfs werken in email. Voor Hot Dog (1964) haalt Lichtenstein de mosterd bij de geëmailleerde reclameborden in metrostations. Een inventieve toe-eigening en herinterpretatie van beelden uit het dagelijkse leven. Iets om over na te denken de volgende keer dat je voor een stopbord staat.

De tentoonstelling ‘Roy Lichtenstein – Visions Multiples’ is nog t/m 18 april 2021 te bezoeken in BAM in Mons. Meer informatie.

Warhol – The American Dream Factory | La Boverie Luik

Wie niet genoeg kan krijgen van popart, rept zich naar Luik voor een overzichtstentoonstelling van Andy Warhol. In tegenstelling tot de thematische opstelling bij Roy Lichtenstein, pakken ze het in La Boverie chronologisch aan. We zien kerstkaartjes die hij eind jaren 50 maakte voor Tiffany&Co en advertenties voor het schoenenmerk I. Miller. Maar ook de soepblikken, Brillo-dozen en de kleurrijke Marylins uit de jaren 60 komen uiteraard aan bod. Nog maar heel even te zien, mis het niet.

De tentoonstelling ‘Warhol – The American Dream Factory’ is nog t/m 28 februari 2021 te bezoeken in La Boverie in Luik. Meer informatie.

Mabele Eleki Lola! | Africamuseum Tervuren

Het Africamuseum nodigt de Congolese kunstenaar Freddy Tsimba uit voor de allereerste  tijdelijke tentoonstelling in het vernieuwde museum. Hij gaat er in dialoog met de museumcollectie en stelt 22 indrukwekkende installaties tentoon. De monumentale sculpturen van Tsimba zijn samengesteld uit jerrycans, kogelhulzen en ander schroot. ‘Mabele Eleki Lola’ betekent ‘de aarde, stralender dan het paradijs’ en verwijst naar de noodzaak om in het nu te leven en naar de veerkracht van de Congolezen.

De tentoonstelling ‘Mabele Eleki Lola!’ is nog t/m 15 augustus 2021 te bezoeken in het Africamuseum in Tervuren. Meer informatie.

Blind date, portretten met blikken en blozen | Snijders&Rockoxhuis Antwerpen

Op vier locaties in Antwerpen maak je kennis met de Vlaamse portretkunst uit de vijftiende tot de negentiende eeuw. In Museum Snijders&Rockoxhuis zie je portretten van onder andere Peter Paul Rubens en Antoon Van Dyck in hun natuurlijke context, een historische patriciërswoning. De Keizerskapel biedt onderdak aan middeleeuwse, religieus geïnspireerde portretten en drieluiken met stichtersportretten. In de Sint-Carolus Borromeuskerk zien we blozende wangen op kinderportretten van de late middeleeuwen tot de vroegmoderne tijd. Antieke rammelaars vergezellen de doeken zodat je als kijker de werken beter kan plaatsen in de geschiedenis. Ten slotte zijn er ook drie topstukken van Frans Snijders te zien in het Museum Vleeshuis. De imposante werken (een hijskraan moest de schilderijen binnenhalen) tonen dat de Antwerpse upper class toen al hield van gastronomie en mode.

De tentoonstelling ‘Blind date, portretten met blikken en blozen’ is nog t/m datum 5  april 2021 te bezoeken op vier locaties in Antwerpen. Meer informatie.