GO | NO GO #158: ‘Don’t let go, Jack’: sink or swim op de “Titanic” van Hans op de Beeck?

Het eerste gedeelte van de tentoonstelling doet vooral denken aan een tripje naar Universal Studios, waar props uit mega blockbusters als relieken worden tentoongesteld aan die-hard fans die slurpend aan een XL-Cola hun meest memorabele Hollywood-momenten herbeleven. Bij binnenkomst tref je hier eerst een soort miniatuurmodel van de set van een scheepswerf; niet bepaald het zwaard van Legolas of de onzichtbaarheidsmantel van Harry Potter, maar de spanning moet natuurlijk een beetje opgebouwd worden. Even later kom je aan bij de oplichtende maquette van het fictieve cruiseschip, een futuristisch ontwerp dat aan een ruimteschip doet denken. Verderop staan hyperrealistische wassen beelden van bemanningsleden gekleed in crew-uniformen en een vitrine waarin het bijbehorende serviesgoed wordt tentoongesteld. Aan de wanden hangen schilderijen van wilde zeeën met daarop het varende schip afgebeeld. Omdat je de film nog niet hebt gezien en je nog niet weet wat er gaat gebeuren, voelt de sfeer een beetje luguber aan, een gevoel dat wordt versterkt door een lege hoek waar sokkels klaar staan maar waar (nog) geen objecten op tentoongesteld worden. De complete installatie geeft een mooi inzicht in de verbeelding van Op de Beeck. Met zijn gigantische en meeslepende sculpturale installaties stolt de kunstenaar als het ware de tijd en creëert hij een soort vacuüm. Als bezoeker heb je binnen dat vacuüm twee keuzes: je laat je meevoeren met je hersenen op sluimerstand alsof je inderdaad een dagje uit bent in Universal Studios, of je gaat ernstig op zoek naar een diepere betekenis of maatschappijkritische boodschap, die lege sokkels laten immers genoeg ruimte voor invulling over.

De grand finale van deze tentoonstelling betreft de 30-minuten-durende film ‘Sea of Tranquility’, die in de laatste ruimte herhaald wordt afgespeeld. Het begint met een aaneensluiting van langzame momentopnames waarin een scheepswerfarbeider zichzelf gereed maakt voor een dag werk, de kapitein afscheid neemt van zijn vrouw en zich richting het schip begeeft, een ingenieur de bedrading controleert en het kamermeisje aan haar ronde begint… Niemand lijkt er echt veel zin in te hebben. Vervolgens worden we meegenomen naar de lounge waar een bandje een zwoel jazznummer staat te spelen, terwijl de omzittenden rustig dansen, wachten op een glas champagne of zwijgend elkaars blik vermijden. ‘A sea of tranquility, washing away all of my sadness’ klinkt de tekst, ‘please let me drift away’. In de shots daarna dineert een passagier treurig in zijn eentje, worden twee heren synchroon gemasseerd en strooien een vrouw en haar zoon het as van hun overleden echtgenoot/vader emotieloos uit vanaf het dek. Ondertussen staren de kapitein en zijn bemanning zielloos voor zich uit vanuit de stuurhut. Met deze film schetst Op de Beeck een krachtig beeld van complete verdoving. Op een cruiseschip te midden van de oceaan koppelen passagiers zichzelf los van de realiteit en hopen ze dat hun sores naar de zeebodem zinken, terwijl ze bediend en vermaakt worden, maar de onvermijdelijke terugkeer loert op de achtergrond. Het is eigenlijk een typisch beeld van onze tijd en een waarschuwing voor de toekomst; we leven in een snelle en harde wereld, waarvan we allemaal steeds meer de behoefte voelen om te ontsnappen… Of het is gewoon een slome film over mensen die zich vervelen aan boord van een cruiseschip; die interpretatie laten we aan jou over.