GO | NO GO #160: Schatzoeken aan de Amstel

Een minuscuul beeldje met ronde vormen verwelkomt ons. Het is de Venus van Kostjonki en zo klein als het sculptuur is, zo groot is de kunsthistorische waarde ervan. Het beeldje is namelijk zo’n 23.000 jaar voor Christus ontstaan: een wow-momentje. Wij krijgen direct flashbacks naar bizons, grottekeningen en de jagers en verzamelaars die we tijdens de geschiedenislessen moesten bestuderen. Deze venus van kalksteen is pas 36 jaar geleden gevonden in het zuiden van Centraal-Rusland en doet sterk denken aan de beroemde Venus van Willendorf in Wenen. Dat is ook niet gek, gezien de twee beeldjes 2100 kilometer van elkaar zijn gevonden en uit dezelfde tijd komen. Hoewel het lastig is te zien wat ze voorstellen, wordt door de vrouwelijke vormen vaak aangenomen dat ze symbolen zijn van vruchtbaarheid of van Moeder Aarde. Yes girls and boys, stop maar met trainen voor je summer body en omarm je ronde vormen – dat is immers al 24.019 jaar sexy as hell! Na zo’n introductie liggen de verwachtingen torenhoog en kunnen we niet wachten te beginnen aan onze treasure hunt.

De tentoonstelling laat bijzondere combinaties van kunstwerken zien: schilderijen worden gecombineerd met andere media, objecten van duizenden jaren oud worden naast moderne en hedendaagse kunst getoond. Ook niet-westerse kunst wordt gecombineerd met westerse kunst: Aziatische rolschilderingen uit de dertiende eeuw naast middeleeuwse beschilderde panelen uit Europa, en een marmeren buste van Catharina de Grote naast het zwarte granieten beeld van Amenemhet III. En bekende namen als Matisse, Lucas Cranach, Maarten van Heemskerck en Leonardo Da Vinci worden naast oudere, nieuwere of niet-westerse kunstwerken van de ons minder bekende makers getoond. Zo word je uitgedaagd de relatie tussen twee kunstwerken te ontdekken: welk van de kunstwerken is ouder? Op wat voor manier lijken ze op elkaar? Zien we naast verschillen ook overeenkomsten? Eén van de eerste ontmoetingen is een zwaan van vilt, gras en wol uit de derde eeuw voor Christus. Gevonden in een grafheuvel diende de zwaan als versiering voor een pronk- of begrafeniswagen. Hiernaast zien we het hedendaagse kunstwerk van Jan Fabre, Zotheid staand op de dood uit 2016 (zie hieronder). Een opgezette zwaan staat op een skelet gemaakt van de schilden van juweelkevers (!). Ondanks de 24 eeuwen die de twee zwanen scheidt en de verschillende functie en betekenis, zijn ze beide prachtig en maken ze een mooi duo: een match made in heaven die uitnodigt tot beter kijken.

Boven is een soort mini-tour door de Petersburgse Hermitage gemaakt: kleine kabinetten laten een dwarsdoorsnede van de Russische collectie zien. Eerlijk gezegd worden we hier lichtelijk sumasshedshiy (cray cray in het Russisch). Zijn álle objecten wel ware meesterwerken uit de Russische schatkamer? Dat een marmeren buste van Bernini is gekozen begrijpen we, maar zijn alle revolvers, borden, vaasjes, boeken en beeldjes dat ook? Please educate us. Meer informatie over hoe de keuzes voor de uiteenlopende objecten zijn gemaakt, en wat de historische waarde ervan is, zou een waardevolle toevoeging kunnen zijn op de zaalteksten die alleen inhoudelijke informatie over de kunstwerken zelf geven. Maar al met al: deze niet-traditionele inrichting heeft een meerwaarde in dat het de bezoeker stimuleert (of nouja, dwingt) in het bekijken van veel verschillende kunstvormen, en is een fijne afwisseling op tentoonstellingen met slechts één medium, tijd of maker die vaker te zien zijn. En je bent er zeker sneller doorheen dan door de 233.345 vierkante meter van de Hermitage in St. Petersburg: tijd over voor een ijskoude borrel.