Ed van der Elsken, wie kent hem niet? Met zijn pakkende straatbeelden groeide hij in de vorige eeuw uit tot een icoon van de Nederlandse fotografie. Het is nu bijna niet meer voor te stellen dat zijn collega’s hem in zijn tijd niet serieus namen. Niet alleen keken ze neer op de onderwerpen die Van der Elsken graag fotografeerde (nudisten, hippies en demonstranten), ook zou zijn kleurenfotografie veel te commercieel zijn. Van der Elsken vond echter juist dat kleurenfotografie de kracht van het leven dichterbij bracht, het leven is per slot van rekening nou eenmaal ook in kleur. Over die levenskracht gaat de tentoonstelling Lust for Life in het Nederlands Fotomuseum.
Ananda
Hegeman
10 september 2019
GO NO GO # 202: Ed van der Lusten
Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze keer bezochten we ‘Lust for Life’, de eerste overzichtstentoonstelling van de kleurenfoto’s van Ed van der Elsken in het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam.
Ed van der Elsken springt van zijn ‘mini Moke’ tijdens opnamen van ‘De verliefde camera’, Edam, 1970 – Nederlands Fotomuseum / © Ed van der Elsken
Het is een klein wonder dat deze tentoonstelling überhaupt tot stand gekomen is: veel van deze foto’s waren namelijk bijna verloren gegaan. Toen Van der Elsken in 1990 aan kanker overleed, kwam zijn dia-archief bij het Nederlands Fotomuseum terecht. Een paar jaar geleden bleek echter dat de schimmel die de dia’s hadden opgelopen door het vochtige klimaat van zijn Edamse zolder wel heel snel de beelden aantastte. Naar aanleiding hiervan startte het museum de crowdfundingsactie ‘Red een Ed’ en slaagde erin om nieuwe restauratietechnieken uit te vinden. 42.000 dia’s konden hierdoor (godzijdank!) gered worden. De tentoonstelling Lust for Life bevat een selectie van 106 foto’s en 620 dia’s en de lichtelijk chaotische opzet past perfect bij het all over the placekarakter van de fotograaf. Zo waan je je al vanaf de entreeㄧeen gang die van vloer tot plafond is beplakt met foto’s die Van der Elsken maakte van uitbundige graffiti, billboards en filmpostersㄧin een soort Van der Elsken-themapark.
Ed van der Elsken, ‘Marseille’, 1974 – Nederlands Fotomuseum / © Ed van der Elsken
Het is dit jaar precies vijftig jaar geleden dat het legendarische muziekfestival Woodstock plaatsvond. Bijna een half miljoen mensen kwamen in augustus 1969 op een weiland in Noordoost Amerika bij elkaar om een weekend lang vrede, vrijheid, muziek en hun lust for life te vieren. Zoiets wilden ze in Rotterdam ook wel, en daarom vond in 1970 in het Kralingse Bos het driedaagse Holland Pop Festival plaats. De foto die Van der Elsken van dit festival maakte, is een van de hoogtepunten van deze tentoonstelling. Op dit beeld, waar we trouwens niet van weten of we er nou fomo of anxiety van krijgen, zien we rijen en rijen mensen in slaapzakken op een veld liggen. “Vóór het huwelijk met mekaar naar bed? Wat nou. Vóór het huwelijk met zijn tienduizenden met mekaar naar bed!” grapte de fotograaf wel eens over het werk. Niet alles in de tentoonstelling is overigens zo grappig. Behalve de lusten, had Van der Elsken namelijk ook oog voor de lasten van het leven, die hij vaak tijdens zijn reizen aantrof. Aangrijpend is bijvoorbeeld het portret van een tienermoeder die haar baby de borst geeft tijdens de hongersnood van de jaren zeventig in Bangladesh, omgeven door tientallen kinderen en volwassenen met bedroefde gezichten.
Ed van der Elsken, ‘Nepal’, 1966 – Nederlands Fotomuseum / © Ed van der Elsken
Een paar keer per uur wordt in de benedenruimte van de tentoonstelling de diashow EYE LOVE YOU getoond. Dwalend door de tentoonstelling valt al op hoe snel Van der Elsken fotografeerde zonder altijd te letten op compositie of kleur. Maar, juist in de diashow, die in hoog tempo op vier verschillende schermen zijn foto’s projecteert, komt door de combinatie van de snelle opeenvolging van beelden en harde muziek het turbulente karakter van Van der Elskens werk tot volle bloei. We zien foto’s van zijn reizen waarmee hij verhalen wilde vertellen over het leven: van verdriet tot ‘het zalige gedonder van de liefde, seks en het huwelijk’. Maar Ed zou Ed niet zijn zonder maatschappijkritische noot. Zo zien we tussen de bekende beelden van mooie vrouwen in korte rokjes ook veel beelden van demonstraties en armoede. Onder begeleiding van pop- en rockmuziek uit de jaren zeventig en tachtig zoals Iggy Pop en David Bowie zie je hier in 15 minuten honderden kleurenfoto’s aaneen tot één ode aan de mens en het leven. Een lust voor het oog én het oor.
Zelf bezoeken?
Hoe lang doe je er over?
Inclusief de diashow: 60 minuten
Expert level
Beginners |
Gevorderden |
Crazy pro
Meer weten
Tijdens de tentoonstelling opent het Nederlands Fotomuseum iedere vrijdagavond zijn deuren tot 22 uur. Met extra activiteiten zoals speciale Ed Talks (alleen voor deze pun willen we al gaan!) en masterclasses.