Wie Huis Marseille binnenwandelt, zou zomaar kunnen denken dat er een expositie van Mark Rothko te zien is. Aan de wanden van het fotografiemuseum hangen grote foto’s van bontgekleurde vlakken. De verschillende kleuren — van okergeel tot legergroen — zijn afdrukken van kleurstoffen onttrokken uit planten. Het kunstenaarsduo Arja Hop (1968, Nederland) en Peter Svenson (1956, Nieuw-Zeeland) heeft een passie voor botanie, alchemie en fotografie. Dit komt op een bijzondere manier samen in verschillende projecten, waarin zij een eigen techniek hebben ontwikkeld. Het duo onttrekt kleurstof uit een plant en brengen dit ‘plantenbloed’ aan op een film — je weet wel, die ouderwetse rolletjes, waarvan je de potjes vroeger gebruikte voor je melktanden — deze film wordt vervolgens analoog afgedrukt. De foto’s die heruit ontstaan zijn kleurvlakken van de verschillende plantensoorten die worden gevonden in bepaalde geologische gebieden. Voor één van hun projecten, Residue Amsterdam, maakte het duo 273 abstracte foto’s van kleurstoffen uit Amsterdamse flora. In de expositie vormen de foto’s samen een indrukwekkende meterslange matrix. Wij kijken nooit meer op dezelfde manier naar het ‘onkruid’ in onze stad. Wist jij bijvoorbeeld dat er gele ganzenbloemen aan de Spaklerweg groeien? Of de gewone engelwortel aan de Mauritskade?
GO | NO GO #227: Plantenbloed en kunstzinnig onkruid
Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze keer bezochten wij Huis Marseille voor de tentoonstelling ‘Arja Hop & Peter Svenson. Florachromes: een verhaal van vier rivieren’
Naast planten en bomen, spelen rivieren een belangrijke rol in het werk van Hop en Svenson. In Florachromes: een verhaal van vier rivieren staan de rivieren de Amstel en de Waal in Nederland en de Whanganui en de Tamaki in Nieuw-Zeeland centraal. Bij deze vier rivieren verzamelden ze onder andere bloemen, zaden, vruchten en wortels, waar ze residuenfoto’s van maakten. Daarnaast maakte het duo ook foto’s en geluidsopnames van de omgeving om ons een idee te geven waar de verschillende planten en bomen groeien. In de verschillende zalen van Huis Marseille vind je de resultaten terug en als bezoeker voel je je even een ware botanist, op zoek naar verschillende plantensoorten als de alcea rosea en de butomus umbellatus.
Hop en Svenson brengen een ode aan de natuur en laten ze zien hoe deze zich zo goed mogelijk aanpast aan verschillende omstandigheden. Hoewel global warming en natuurcrises helaas al dagelijks nieuws is, worden we ook hier met onze neus op het feit gedrukt dat over de hele wereld het klimaat wordt bedreigd. Ontbossing, industrialisering, maar ook toerisme zijn grote boosdoeners. Wie uit de ramen van Huis Marseille kijkt en de drommen toeristen over de Keizersgracht ziet schuifelen, kan niet anders dan een beetje weemoedig worden. Met hun projecten willen Hop en Svenson ons wijzen op de aanwezigheid van bomen en planten (ook in de stad), en bovendien tonen dat ze onmisbaar zijn voor de mens. Stating the obvious, zou je denken, maar anno 2020 broodnodig dat we extra lief zijn voor de bomen en natuur om ons heen. Naast projecten in Amsterdam en aan de Waal, laat het kunstenaarsduo ook de impact van vervuiling op de mangrovebossen langs de Nieuw-Zeelandse rivier de Tamaki zien. Deze mangrove is belangrijk voor het lokale ecosysteem, doordat het een filterende werking heeft, maar de omgeving is sterk vervuild door onder andere de industrie in Auckland. In de bladeren van een boom of plant kunnen recente ontwikkelingen worden ‘afgelezen’; deze chemische samenstelling in de bladeren kunnen vervolgens worden vergeleken met elkaar. In een lichtbak liggen de dia’s met de verontrustende resultaten. Helaas missen wij meer uitleg en de conclusies die uit het onderzoek kunnen worden getrokken. In dezelfde zaal wordt Tidal Cycle Under Moonlight afgespeeld: een geluidsopname van de nachtelijke omgevingsgeluiden in het mangrovemoeras. Hoewel de opname helaas werd overstemd door het geluid van de klimaatinstallatie in de ruimte, is de boodschap van de tentoonstelling duidelijk: de chemische samenstellingen van bladeren in een ongerept gebied zijn anders dan die van bladeren in industrieel gebied. De mens heeft steeds meer — negatieve — invloed op de natuur, en dat terwijl de mens simpelweg niet zonder kan. Ons goede voornemen voor dit jaar is dus meer Greta en minder plastic.
Nog even over die zalen… Huis Marseille is een zeventiende-eeuws grachtenpand, lees: kleine ruimtes, steile trappetjes en een gedesoriënteerd gevoel. Door de zalen lopen twee tentoonstellingen door elkaar heen. En hoewel het heerlijk is je hierin te verliezen, geven wij je alvast een tip voor de tentoonstelling: deze begint op de bovenste verdieping in het linkerpand. Skip dus even die eerste zalen op de begane grond en loop in één keer naar boven om vervolgens langzaam af te dalen, zodat je niet bij het colofon begint! Eén van de zalen die je onderweg aandoet, is omgetoverd tot een donkere kamer met rode lampen, waarin een bloedrood residu uit rivier de Whanganui centraal staat. Tegelijkertijd is deze rode zaal ook de belichaming van de werkwijze van de fotografen. De donkere kamer is de plek waar zij experimenteren met analoge processen en waar het residuenprocedé is ontwikkeld. Deze tentoonstelling is ook een soort ode aan de uiteenlopende fotografietechnieken; van gelatinezilverdrukken (leuk galgjewoord) tot C-prints op Duraclear — een transparante drager. Deze laatste techniek is bijzonder, omdat de afdruk in de loop der tijd kan veranderen doordat zilverzouten blijven oxideren. Hop en Svenson kaarten hiermee direct een paradox aan; fotografie legt doorgaans iets voor altijd vast, maar het is tegelijkertijd een chemisch proces dat veranderlijk blijft, door bijvoorbeeld factoren als licht.
Zelf bezoeken?
Enthousiast geworden door de vernieuwende technieken van Hop en Svenson? Samen met de kunstenaars kun je 1 februari zelf de alchemist uithangen. Met planten uit de tuin van Huis Marseille ontwikkel je je eigen fotogram in zwart-wit waarvan je een editie print maakt. Voor €150,- ben je de hele dag bezig én heb jij een waar kunstwerk voor in huis!