Sterke verhalen, ze kunnen helemaal verzonnen zijn, hier en daar een beetje aangedikt, of ongelofelijk maar écht gebeurd. In ieder geval is het handig om er een aantal achter de hand te hebben. Je kunt er indruk mee maken bij je vrienden en collega’s, of er een dappere versierpoging mee wagen. Het Nederlands Fotomuseum is wat dat betreft de smooth talker van de visuele verhalen: met maar liefst 5.5 miljoen objecten in hun collectie kan het museum eeuwig je aandacht vasthouden. De meest krachtige, smeuïge en veelzeggende fotografische anekdotes zijn nu samengebracht in de tentoonstelling Sterke verhalen.
Birgit
Van Beek
10 maart 2020
GO | NO GO #240: Smullen van sterke verhalen
Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze week vanuit Rotterdam, waar nu de tentoonstelling ‘Sterke verhalen uit de rijke collectie van het Nederlands Fotomuseum’ te zien is.
Ata Kandó , ‘Hongaarse vluchtelingen in het grensgebied van Oostenrijk en Hongarije’, 1956 © Ata Kandó / Nederlands Fotomuseum
In deze expositie zijn foto’s van telkens twee of drie fotografen bij elkaar gezet voor een thematisch onderonsje. Sommige foto’s zijn decennia geleden gemaakt, andere wat recenter. Door ze samen in thema’s, waaronder migratie, censuur en ongelijkheid, te plaatsen wordt bewezen dat ze nog steeds relevant en tijdloos zijn. Maar de beelden zijn zeker niet van het soort ‘dertien in een dozijn’; iedere fotograaf benadert het betreffende thema vanuit een eigen perspectief, wat uiteenlopende beelden oplevert. Zo kan een gebeurtenis de fotograaf persoonlijk raken, of bekijkt de kunstenaar de situatie juist van een grote (emotionele) afstand; de nadruk ligt bij iedere werk weer op iets anders. Een fotoserie over vluchtelingen kan bestaan uit close-up portretten van de vluchtelingen (Ata Kandó) of juist uit overzichtsfoto’s van de omstandigheden waarin deze vluchtelingen leven (Ad van Denderen). Verschillende fotografen die naakt of bloot als onderwerp nemen, leggen erotische energie vast (Sanne Sannes) of juist hele serene beelden, waarbij sommigen naakte ledematen bijna abstract lijken (Wally Elenbaas en Esther Hartog). De gemene deler is dat alle fotografen een bijzonder talent hebben, zoals directeur Birgit Donker dit heeft verwoord in de introductiefilm: ‘Iedereen was erbij, maar zij zagen het.’
Zaalopname ‘Sterke verhalen uit de rijke collectie van het Nederlands Fotomuseum’
De thema’s in deze tentoonstelling lopen sterk uiteen en vormen daardoor een indrukwekkende weergave van de veelzijdigheid van fotografie. Sommige foto’s zijn pure esthetiek, anderen tonen scènes uit het dagelijks leven of stellen maatschappelijke vraagstukken aan de kaak. Verwarring ligt in deze tentoonstelling echter wel op de loer. Sterke verhalen is te zien in een grote ruimte, waar veel wandjes in verschillende hoeken en verhoudingen zijn geplaatst, en een gekleurde stip op de vloer aanduidt bij welk thema je je bevindt. Het is soms goed zoeken of een thema ergens stopt, of verder gaat op een volgend wandje. En een duidelijke wandelroute kun je ook vergeten. Maar tegelijkertijd, juist daardoor, is de tentoonstelling een goede weergave van een collectie, die vrijwel nooit één rigide lijn volgt. Op deze manier is de tentoonstelling bovendien een goede representatie van het leven – verschillende ervaringen, verhalen en perspectieven bestaan naast elkaar of lopen kriskras door elkaar. Dit wordt mooi geïllustreerd door de combinatie van de fotografen Cobie Douma en Frits Lamberst bij het thema In de straat en de hemel daarboven. Beide makers laten interpretaties van het leven in oorlogstijd zien, enerzijds door het dagelijkse leven in Nederland af te beelden (Douma), anderzijds door de lucht met daarin vliegtuigsporen van de geallieerde bommenwerpers op de gevoelige plaat vast te leggen, die voor Lamberts symbool stonden voor de hoop op naderende vrijheid.
Hans van der Meer, ‘Aartwoud, A.G.S.V. – Kwiek 1-0’, 1996, © Hans van der Meer
Je krijgt in deze tentoonstelling een geschiedenis van Nederland én de rest van de wereld voorgeschoteld. We zijn gewend over geschiedenis te lezen, maar het Nederlands Fotomuseum laat zien dat een plaatje soms meer dan duizend woorden zegt. En deze verhalen hoeven niet altijd groots te zijn: sommige foto’s roepen juist lang vergeten, kleine herinneringen weer tot leven, en laten je achter met een heerlijk nostalgisch gevoel. Zelfs als je nooit een groot sportfanaat bent geweest, zul je na het zien van de foto’s bij het thema De bal is rond waarderen hoe diep de wortels van het voetbal in Nederland schieten. Hier zie je onder andere het werk van Hans van der Meer, die amateurwedstrijden in een typisch Hollands landschap fotografeert – een bekende omgeving voor menig weekendvoetballer of supporter. In dit thema vinden we ook de foto’s van Kees Molkenboer, die ons serieuze vintage vibes geven: portretten van voetballers uit de jaren 50 tonen de aandoenlijke manier waarop voetballers hun shirts, met een touwtje, bij de hals dichtknoopten. Maar ook de écht grote verhalen, over migratie en machtsmisbruik bijvoorbeeld, worden in deze expositie verteld door middel van beelden. Hoe langer we ervoor staan, des te meer beseffen we ons dat niks een ver-van-ons-bed-show is: een kleine verandering in de loop der dingen en het had ons ook kunnen overkomen. Alle mensen, gebeurtenissen, groot of klein, maken deel uit van onze collectieve geschiedenis, ons collectieve dna. En deze beelden zijn vanaf nu een stukje van onszelf geworden.
Zelf bezoeken?
Hoe lang doe je er over?
75 minuten
Expert level
Beginners |
Gevorderden |
Crazy pro
Meer weten
Ben je ook gegrepen door de uitbundige erotische beelden van Sanne Sannes? Nog tot 10 mei huist de Kunsthal, ook in Rotterdam, een overzichtstentoonstelling van deze fotograaf, een mooie aanvulling op een bezoek aanSterke verhalen.