Zit jij ook weleens zo in bepaalde muziek dat je er beelden en kleuren bij gaat zien? Dan ben je niet de enige. Door de geschiedenis heen hebben talloze kunstenaars zich laten inspireren door muzikanten en vice versa. Zo nam Van Gogh pianolessen om kleurtonen beter te begrijpen; zijn bekende Zonnebloemen omschreef hij zelfs als een ‘symfonie in blauw en geel’. Ook zou Leonardo da Vinci muzikanten en narren langs laten komen in zijn atelier toen our girl Lisa zat te poseren om haar op te vrolijken; die muziek zou die beroemde lach van haar hebben ontfutseld. Maar ook meer recentelijk komen de werelden van beeldende kunst en muziek samen. De tentoonstelling Black Album/White Cube in de Kunsthal in Rotterdam gaat over de connectie tussen specifiek popmuziek en beeldende kunst.
GO NO GO #273: Een platenzaak waar niks te koop is
Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze keer waren we in de Kunsthal in Rotterdam voor de tentoonstelling ‘Black Album/White Cube’.
Als deze, zeer uitgebreide, tentoonstelling één ding aantoont, is het dat de invalshoeken eindeloos zijn als het op de versmelting van popmuziek en beeldende kunst aankomt: er worden wel meer dan tweehonderd hedendaagse kunstwerken getoond die beïnvloed zijn door popmuziek. Installaties, fotografie, video’s, cover art, noem het maar op en het hangt er. Zelfs een dekbedhoes met een foto van Justin Bieber ontbreekt niet. Want wat zijn popartiesten namelijk zonder hun fans die hen verafgoden? Dat roem ook een schaduwkant heeft, wordt ook duidelijk gemaakt in drie grote foto’s van Britney Spears. De foto’s zijn beklad met beledigingen en vulgaire tekeningen. The Princess of Pop bracht in 2001 namelijk een album uit dat een stuk volwassener klonk dan haar voorgaande werk, waar sommige fans blijkbaar niets van wilden weten. Fotograaf Phil Collins zag de bekladde foto’s in de metrostations van New York hangen en nam ze mee. Zo werden marketingfoto’s van het beroemde popidool, bewerkt door boze vandalen, kunstwerken op zich. Ze laten zien dat er ‘fans’ zijn die het gevoel hebben op een of andere manier altijd controle te willen uitoefenen op het leven en werk van hun idool. Een van de redenen die voor Britney Spears op een gegeven moment zelfs tot een mental breakdown leidden. Die interactie tussen kunst, muziek, fotografie en celebritycultuur komen in Black Album/White Cube allemaal samen.
We moesten bij binnenkomst van de tentoonstelling toch even in onze ogen wrijven. We waren toch in de Kunsthal? Hoe waren we dan per ongeluk in een platenzaak beland? Al snel beseften we ons dat we middenin Rutherford Changs kunstwerk We Buy White Albums stonden. Chang verzamelt al jaren exemplaren van het in 1968 verschenen The White Album van The Beatles, een absolute klassieker. In het bijzonder gaat het hem daarbij om exemplaren uit de eerste oplage van twee miljoen individueel genummerde exemplaren. Chang bezit inmiddels bijna 3000 stuks die nu dus als in een platenzaak tentoongesteld zijn. Een platenzaak waar echter maar één plaat te vinden is. Je mag er als bezoeker lekker in snuffelen; dan blijkt dat de witte hoezen helemaal niet (meer) identiek zijn. Kunstenaar Richard Hamilton, die het concept van de witte hoes bedacht, wilde namelijk dat luisteraars hun eigen inspiratie konden uiten op het blanco canvas. En dat deden ze: de hoezen zijn stuk voor stuk gepersonaliseerd door vorige eigenaren. Soms misschien per ongeluk, getuige de vele wijn- en koffievlekken, maar de meeste zijn beschreven of er is op getekend.
Black Album/White Cube heeft een opvallend Duits tintje. Zo hangen er schilderijen die de basis vormden van de cover van het album Autobahn van Kraftwerk, een iconische band waarvan de oprichters ook wel worden gezien als de grondleggers van de elektronische popmuziek. Maar er is ook aandacht voor de Berlijnse club Berghain. De club is het epicentrum van de internationale technocultuur en zeer berucht om hun strenge deurbeleid. Op het internet zijn talloze lijstjes te vinden met tips hoe je toch binnen kunt komen. Lukt dat je, dan is het domste wat je kunt doen een foto maken. Je vliegt er namelijk meteen weer uit, want fotograferen is ten strengste verboden. In de tentoonstelling staat een maquette van de technotempel gemaakt van kurk. Toen rijke Europeanen in de achttiende en negentiende eeuw terugkeerden van een reis door Italië en Griekenland, brachten ze als souvenir vaak in kurk uitgevoerde modellen van bijvoorbeeld het Pantheon of het Colosseum mee. Kunstenaar Philip Topolovac impliceert hiermee dus dat Berghain inmiddels dezelfde status heeft bereikt. Het is bijzonder om deze iconische vier verdiepingen tellende warmtecentrale-turned-technotempel op kleine schaal te zien. De mythe die om de club hangt wordt iets grijpbaarder, maar nog steeds kun je je alleen maar afvragen wat er binnen gebeurt. Toen we eromheen liepen konden we onze fantasie flink de kost geven en de technodreunen zowat voelen. En dat leek ons nou juist een van de doelen van de tentoonstelling: muziek gaan horen door naar kunst te kijken.
Zelf bezoeken?
Wil je de telkens groeiende collectie White Albums van Rutherford Changs op je gemak thuis bekijken? Op het instagramaccount @webuywhitealbums toont hij stuk voor stuk de gepersonaliseerde albums uit zijn collectie.