Een paar weken geleden overleed kinderboeken auteur Eric Carle. Hij is vooral bekend van het verhaal Rupsje Nooitgenoeg. Als kind verslond ik dit boek, net zoals de rups al het eten dat op zijn pad komt verorbert. Rupsje Nooitgenoeg maakt geen onderscheid tussen wat hij eet; hij eet en hij eet, en hij heeft nooit genoeg. Op maandag at hij zich dwars door een appel heen, maar genoeg had hij nog niet. Op dinsdag at hij zich dwars door twee peren heen, maar genoeg had hij altijd nog niet… Op zaterdag at hij zich dwars door een stuk chocoladetaart, een ijsje, een zure bom, een plak kaas, een stuk salami, een lolly, een stuk kersenvlaai, een worstje, een cakeje, en een stuk meloen (#mood). Het verhaal Rupsje Nooitgenoeg gaat over overvloed en niet hoeven kiezen; het centrale thema van de tentoonstelling Chapter 4OUR: Abundance. Een verrijkende kijk: overvloed als alternatieve denkwijze.
GO | NO GO #295: Er is al genoeg
Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Dit keer brachten we een bezoek aan Het Hem in Zaandam, waar momenteel de tentoonstelling ‘Chapter 4OUR: Abundance’ te zien is.
Overgenomen uit het steenoude ‘survival of the fittest’-idee van Charles Darwin, zien we schaarste als een ‘biologische en natuurlijke kwaliteit’ zegt gastcurator van de tentoonstelling Simon(e) van Saarloos. Survival of the fittest gaat ervan uit dat er maar één ‘beste’ is, in plaats van een heleboel verschillende ‘goede’. Als alternatief voor dit denken vanuit schaarste, biedt de tentoonstelling overvloedsdenken: er is van alles genoeg en competitie is niet nodig. De negentien deelnemende hedendaagse kunstenaars strijden enkel om jouw aandacht – neem dus vooral de tijd.
Videokunst is een gift that keeps of giving: het beeld verandert steeds en daardoor is er zoveel te ontdekken in één werk. Chapter 4OUR: Abundance is een goudmijntje aan steengoede videowerken. In de tentoonstelling kun je in totaal zeven videowerken ontdekken van kunstenaars Christine Sun Kim, Jacolby Satterwhite, Tarek Lakhrissi, Wendelien van Oldenborgh, Zach Blas en mijn personal faves Tabita Rezaire en Samantha Nye. Het werk van Samantha Nye bevindt zich in een kamer die de ambiance heeft van een bedazzled baarmoeder. Overal hangen roze glittergordijnen, maar tegelijkertijd voelt de ruimte heel geborgen. Nye maakt muziekvideo’s die een visueel en muzikaal cadeautje zijn. In de video’s zie je de kunstenaar samen met een aantal oudere vrouwen zingen, deinen en strak gechoreografeerde danspasjes uitvoeren in decors als Barbie-roze SM-kelders of een setting die aandoet als een zwak verlicht bordeel. Nye doorbreekt met dit werk de stigma’s die op het oudere lichaam rusten en kaart leeftijdsdiscriminatie van vrouwen aan. De kunstenaar weet de vrouwen in de clips moeiteloos te portretteren als sensueel en verleidelijk, onafhankelijk van hun leeftijd.
Het werk Sugar Walls Teardom van Tabita Rezaire gaat over een trauma dat voortkomt uit de zwarte geschiedenis en zich uit in pijn in de baarmoeder. ‘Your womb has been traumatized due to a long and painful history of institutionalised violence.’, klinkt het in de film. Even later komt een zwart-witfoto van een oude man in beeld, inclusief lekker kitschy lijstje zoals je ze alleen bij de kringloop vindt. De man blijkt Dr. J. Marion te zijn, een dokter die wereldwijd wordt gevierd als ‘vader van moderne gynaecologie’. Deze dokter is grotendeels verantwoordelijk voor de pijn en het trauma dat Rezaire even daarvoor omschreef. Onder de medische vooruitgang die Dr. J Marion boekte gingen namelijk ontelbaar zwarte vrouwen gebukt, die werden mishandeld en afgeslacht door de dokter. Als tegenhanger van ‘genormaliseerd geweld’ focust Rezaire op heling. De baarmoeder, zegt de kunstenaar, heeft helende krachten en moet daarom gerespecteerd worden. Video-geanimeerde baarmoeders, GIFs en glitterplaatjes vliegen de eerste helft van de film door het beeld en vormen een groot contrast met de tweede helft, waarin de kunstenaar het publiek uitnodigt in een begeleide meditatie ter ere van de baarmoeder en de kracht die iedereen (of je nu een baarmoeder hebt of niet) bezit op die plek.
Niet alleen het concept van de tentoonstelling maar ook de kunstwerken zijn in overvloed – het zijn er veel en ze zijn allemaal heel verschillend.GoldenDean voorziet de tentoonstelling van een giga (hoe kan het ook anders?) golden opblaaspop, Francesc Ruiz begint zijn eigen stripboekenwinkel met een installatie vol erotische strips, Evan Ifekoya creëert zijn eigen universum binnen de installatie Prophetic Map |: Toju Ba Farabale, en als je goed speurt komt je misschien wel het schilderij van Marlow Moss tegen, dat goed verstopt op de begane grond te bewonderen is. En alsof dat nog niet genoeg was, wordt de tentoonstelling verrijkt met sculpturen van Mire Lee, Raúl De Nieves, Zoe Williams en Carly Rose Bedford die achterin de zaal mijn zelfbeheersing om niets aan te raken op de proef stelt met een enorme berg roze zand. In de installatie van Evan Ifekoya staat het begrip ‘polyvocaliteit’ centraal. Polyvocaliteit is ‘meerstemmigheid die niet alleen over verschillende stemmen gaat maar ook om de klankkleur, overlap en toon van die verschillende stemmen’. Deze viering van diversiteit galmt door in de hele tentoonstelling. De heerlijke cocktail die curator Simon(e) van Saarloos heeft gebrouwen in deze tentoonstelling laat een afwisselend palet aan makers, achtergronden en perspectieven zien – ‘er is ruimte voor alle stemmen, inclusief de verstoringen die ze kunnen veroorzaken’. Hier word je uitgenodigd om alles en iedereen te zien en te zijn.
Zelf bezoeken?
Lijkt je het wel wat, dat overvloedsdenken? Ga er dan eens mee aan slag, oefening baart kunst!