De Kunstmeisjes 09 januari 2017

GO | NO GO #31: Een back-up van ons collectief geheugen

Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen in Amsterdam. Deze keer: de expositie ‘Jan Rosseel: Back-up’ in De Brakke Grond.

Ken je De Brakke Grond al? Dit sympathieke Vlaamse Cultuurhuis ligt verscholen in de Nes, op een steenworp afstand van de Dam. Daar vindt nu de tentoonstelling plaats van – je raadt het al – de Belgische kunstenaar Jan Rosseel. Met een verzameling nieuwe werken stelt hij ons vragen over de werking van de media, beeldvorming en wat er eigenlijk blijft hangen in ons collectieve geheugen. Een bijzonder intelligente tentoonstelling die je kijk op het nieuws weer even op scherp zet.

Wanneer je een niet meer zo vlotte smartphone bezit, of gewoon een trage internetverbinding hebt, dan herken je waarschijnlijk wel de kleurvlakken die in beeld komen naar aanleiding van je zoekopdracht bij Google Images, terwijl het beeldresultaat langzaam laadt. Het is precies wat Jan Rosseel heeft vastgelegd in het werk Digital Amnesia. On the Aesthetics of Violence: wat in eerste instantie lijkt op abstracte kunst met blokken van oranje, grijs, zwart en bruin, is in werkelijkheid het ladende beeld van de onthoofding van James Foley door een IS-strijder. Het werk verwijst naar het gemak waarmee dit soort beelden opgeroepen worden – onder het genot van een kopje koffie met je iPhone op het terras – wat het ‘ver-van-je-bed-show’-gevoel benadrukt. De abstractie van de kleurvlakken is eigenlijk een letterlijke weergave van onze huidige beeldcultuur: we worden dagelijks geconfronteerd met zoveel gruwelijke beelden, dat ze haast abstract worden. Hoeveel voelen we er nog bij? En is het nog een documentatie van een gebeurtenis waar we naar kijken, of komt het beeld symbool te staan voor iets anders, iets groters dan de momentopname die het in werkelijkheid is?

Jan Rosseel, ‘JF 01 James Foley (2016)’ uit de serie ‘On the Aesthetics of Violence’. Courtesy: The Ravestijn Gallery

Op verrassend eenvoudige wijze weet Rosseel in een reeks aan werken onze collectieve perceptie van beelden inzichtelijk te maken. In het werk WPPH heeft de kunstenaar de beroemde nieuwsfoto’s van World Press Photo Award-winnaars vervangen door beschrijvende teksten. Zelfs nu het beeld ontbreekt, is de summiere informatie vaak genoeg om het beeld uit je geheugen op te vissen. Het zijn dit soort ‘kleine’ ingrepen waarmee Rosseel zonder woorden veel zegt over de kracht van media en beeldvorming.

Vergeet aan het begin van de tentoonstelling niet de hand-out mee te nemen, want op zaal hangt geen uitleg bij de werken. De Brakke Grond heeft duidelijk zijn best gedaan om de teksten kort en bondig te houden: normaal gesproken wel zo fijn, maar in dit geval mis je daardoor soms toch enkele inzichten in het werk. Gelukkig kun je nog terugvallen op een klein rood boekje bij de tentoonstelling met een essay van de curator. Fijn om thuis te lezen, om alle werken nog even te laten bezinken!

Zelf bezoeken?

Hoe lang doe je er over?
45 minuten
Expert level
Beginners | Gevorderden | Crazy pro
Meer weten

Luister naar wat de kunstenaar zelf te vertellen heeft. VPRO sprak met Jan Rosseel over iconische delen van de geschiedenis.

De tentoonstelling ‘Jan Rosseel: Back-up’ is nog t/m 29 januari 2017 te zien in De Brakke Grond. Daarna reist de tentoonstelling door naar Museum dr. Guislain in Gent en Stroom Den Haag, waarbij de tentoonstelling steeds weer met een andere focus zal worden gepresenteerd.

Meer informatie