GO | NO GO #319: Van Noviomagus tot nu

Bij Cool Collection II_OMINA vind je niet zomaar een stel oude bodemobjecten in dezelfde ruimte geplaatst als wat hedendaagse kunstobjecten. De interventie van De Jong maakt deze objecten onderdeel van een totaalbeleving. In de eerste zaal stelen de bodemobjecten de show zonder daadwerkelijk aanwezig te zijn; in plaats daarvan zijn er 3D-hologrammen van de objecten te zien. Digitale evenbeelden van de kruiken, beeldjes en potjes flikkeren je tegemoet in de donkere ruimte. Dat is nogal een breuk met de manier waarop historische voorwerpen traditioneel, zo ook in andere zalen van Het Valkhof, worden getoond. Deze traditionele manier van presenteren kan voor afstand zorgen: zo was het toen, lang lang geleden. Door moderne technieken en dito esthetiek maakt De Jong het oude spul onderdeel van zijn hedendaagse, soms zelfs futuristische of apocalyptische wereld. Neem de kist van plexiglas met oude rituele grafobjecten en hedendaagse objecten. Je ziet er onder meer een soort leeggelopen ruimtepak dat doet denken aan een opgebaard mens. Deze wordt vergezeld door een totem-achtig beeldje, een schild en een pruik. Wat het betekent wordt niet voorgekauwd. Ik lees er een confrontatie met de dood in, en het feit dat onze spullen ons veruit zullen overleven en onze verhalen aan toekomstige generaties zullen doorvertellen.

Behalve bij het betreden van de tentoonstelling is er in de gehele tentoonstelling geen enkele zaaltekst te vinden. Dit zorgt ervoor dat mij een lichte paniek bekruipt; ik blijk toch erg gewend te zijn om kunst te contextualiseren met behulp van wat (kunsthistorische) uitleg. Want wat was precies het nut of de betekenis van dat stenen beeldje waar nog vaag een mensfiguur te herkennen is? Of van de inscripties in de getoonde kruik? Waren de slanke flesjes van groenkleurig glas van alledaags nut, of werden ze gebruikt in rituelen? En wat maakt dit eigenlijk uit? Bekijk ik de objecten in mijn leven met net zoveel aandacht? Misschien hadden de objecten wel niet zoveel betekenis als wij ze nu toeschrijven, of waren ze juist van een belang die wij in onze tijd niet kunnen bevatten. Dit zijn vragen die je bekruipen wanneer je zelf de context moet creëren voor de objecten. De Jong deed dit immers ook op zijn eigen manier. Uit de vaste collectie heeft hij enkele totem-achtige voorwerpen en werken met een rituele betekenis uitgezocht; hij koos deze omdat ze een magische aantrekkingskracht op hem uitoefenden. Vervolgens legde hij op zijn eigen manier een verbinding tussen het verleden en nu. Zoals in de video-installatie waar foto’s voorbij flitsen van de gekozen objecten, begeleid door het geluid van een bonzend hart en luid geruis: er ontstaat een schijnbaar eindeloze waas van voorwerpen, die gezamenlijk symbool gaan staan voor het belang dat we hechten aan spullen en de rituelen waar we ze voor gebruiken. Een fenomeen dat de eeuwen tussen ons en deze objecten overbrugt en dat zo universeel is dat we er geen woorden voor nodig hebben.