GO | NO GO #357: Binnenkijken bij Anna Boch

De tentoonstelling opent met de schetsboeken van Anna. In tedere potloodtekeningen geeft ze de familie-uitstapjes weer. Het valt op dat ze daarbij vooral oog heeft voor de omgeving. Een voorbode op de vele kliffen, boerderijen en strandtaferelen die ze later op doek zal vastleggen. Al snel plaatst het museum de schilderijen van Anna naast die van haar mannelijke tijdgenoten. Je kunt ze nu eenmaal niet wegdenken uit de kunstgeschiedenis, maar daar zijn ze wéér. La musique Russe (Russische muziek, 1881) van James Ensor (1860-1949) hangt zij aan zij met haar Femme écrivant (Schrijvende vrouw, 1888). Ik geef toe, het is geweldig om oog in oog te staan met een schilderij van Ensor dat zelfs getoond werd op de Biënnale van Venetië in 1914, maar stop stealing my thunder, hoor ik Anna Boch denken. Ook in de zaal met strandtaferelen en stillevens van bloemen doet Mu.ZEE het trucje nog eens over. Het magnifieke pointillistische Saint-Tropez. La calanque (De kreek, 1906) van Paul Signac (1863 – 1935) is een snoepje van een schilderij. Een mozaïekje vol kleur. Maar hier steelt de paarse slagschaduw van Anna Boch de show. Van paarse clematis op En Juin (In juni, 1894) tot paarse vlekjes onder de poten van de schapen op Berger et moutons (Herder en schapen, 1896). Let vooral ook op de manier van schilderen: Anna schildert eerder komma’s dan stipjes. Ondanks haar unieke stijl en de genietbare werken, staat Anna Boch in deze expo vaak in de schaduw van haar mannelijke collega’s. Er is veel belangstelling – Mu.ZEE verwacht 50.000 mensen over de vloer voor Anna – maar wanneer ik groepjes bezoekers zie drommen rond een werk van Ensor om een foto te nemen, voel ik de neiging om hun gsm’s uit hun handen te slaan. Zijn ze hier voor Anna Boch of voor de ondertitel: ‘met werk van Vincent van Gogh, Paul Signac, Paul Gauguin en vele anderen’?

Ik had Anna graag leren kennen. Ze had stijl, een neus voor kunst, reisde vaak en had  zelfs een eigen wagen. En dat in de negentiende eeuw toen autobezit enkel een zaak voor mannen was (mijn oma is jaren later geboren en behaalde nooit haar rijbewijs). En dan zijn er ook nog de vele, poepchique huizen. Anna woonde achtereenvolgens in La Closière in La Louvière, de Naamsestraat in Brussel, de prestigieuze Gulden-Vlieslaan in Elsene en – amper zes jaar later – in de Abdijstraat in Elsene met een muziekzaal van maar liefst 60 vierkante meter. Vergeten we ook de buitenverblijven Villa Anna in Middelkerke en ‘een schattig huis met boerentuin’ in Ohain op het Brabantse platteland niet. Dit alles blijkt uit een uitgebreide tijdlijn en vitrinekasten met foto’s van huizen. Was ze kunstenaar of bouwheer? Op een muurbrede foto zien we Anna in het salon van haar woning in Elsene. Naast de schouwmantel van de Belgische architect Victor Horta (1861 – 1947) hangen werken van Paul Gauguin (1848 – 1903) en Henry Moret (1856 – 1913). Zelfs enkele meubelstukken van Horta zijn naar het museum gesleept. De nadruk op haar biografie met vele reizen en woonplaatsen – tot zelfs de inboedel ervan – onderstreept hoe bevoorrecht ze was. Wie tussen de lijnen doorleest, beseft dat je het als vrouwelijke kunstenaar in die tijd enkel kon maken met veel centen op zak. En dat is wrang. Mu.ZEE brengt net als vele andere musea een vrouwelijke kunstenaar meer onder de aandacht en dat is goed. Maar als bezoeker leer je vooral de rijke en stijlvolle Anna kennen. De Anna waarmee je een wijntje wil drinken op een zomerse avond onder een bloeiende klimplant. En dat is nog niet voldoende eer voor Anna Boch en haar kunst.