GO | NO GO #404: Made in China

Een van de hoogtepunten van Made in China bevindt zich aan het einde van de tentoonstelling. Daar worden namelijk de makers van nu voor het voetlicht gebracht. Die combineren traditionele Chinese ambachten, technieken en materialen met hedendaagse kunst en ideeën over duurzaamheid, identiteit en technologische vooruitgang. Yang Yongliang (1980) maakt bijvoorbeeld eindeloos veel foto’s van de stedelijke omgeving van Shanghai, waar hij is opgegroeid. Die beelden gebruikt hij vervolgens om een moderne versie van shanshui te maken. Dat woord betekent letterlijk ‘bergen en water’ en het is een eeuwenoud landschapsgenre in de Chinese kunst. Phantom Landscape III – triptych (2007) lijkt op het eerste gezicht inderdaad op een klassiek landschapsschilderij, met grote grijze bergen op een witte achtergrond. Pas als je dichterbij komt, valt op dat dit geen gewone bergen zijn, maar dat ze vol staan met wolkenkrabbers, elektriciteitsmasten en hijskranen. Yang laat met zijn moderne shanshui landschappen zien hoe de natuur en de verstedelijking in China recht tegenover elkaar staan. Li Xiaofeng (1965) gaat juist aan de haal met porselein uit de Chinese keizertijd. Als porselein niet perfect uit de oven kwam, was het niets waard en werd het stukgegooid. Met opgegraven scherven maakt Li kleding, zoals in Past Presence 1 (2016). Als een soort puzzel heeft hij tientallen scherven aan elkaar genaaid met metaaldraad om er een moderne jurk van te maken.

China wordt ook wel ‘de fabriek van de wereld’ genoemd: het grootste deel van de productie wereldwijd vindt namelijk plaats in het land. Dat geeft de economie een enorme boost, maar veel gewone mensen in China plukken daar niet per se de vruchten van. En dan hebben we het nog niet eens over de impact op het milieu. Met videokunstwerken, foto’s en poëzie wordt de schaduwkant van de Chinese fabrieksindustrie belicht. Dichters als Zheng Xiaoqing (1980) en Xiao Hai (1987) schrijven over hun eigen ervaringen als fabrieksarbeider. Hun woorden beschrijven een beklemmend, repetitief bestaan. Ze zijn te lezen op grote doeken die tussen de foto’s van Lu Guang (1961) hangen. Op het eerste gezicht denk je mensen in een barre sneeuwstorm te zien, maar op Arbeiders van een kalkoven tussen Ordos en Wuhai (2006) worden de mensen niet bedolven door sneeuwvlokken, maar door kalksteenstof. Ze verbergen zich zo goed en kwaad als ze kunnen in hun kleding om zo min mogelijk in te ademen, maar als toeschouwer besef je je meteen dat dit geen gezonde werkomgeving kan zijn. Op een andere foto is een leeg, platgeslagen landschap bedolven onder industrieel afval te zien. Made in China geeft ons de nodige kritische noot. ‘De fabriek van de wereld’ gaat langzaam ten onder aan de consumptiemaatschappij. Tijd voor nog meer herwaardering van die goede oude, handgemaakte ambachten.