GO | NO GO #53: Starstruck door Star-Vu

De tentoonstelling Star-Vu ziet eruit als een vluggertje: een zaal gevuld met 30 foto’s, veelal zwart-wit en van bescheiden formaat, netjes omlijst door een passe-partout en zonder fratsen op één horizontale lijn en één dezelfde hoogte opgehangen. Saai? Nee hoor, als je oog hebt voor wat deze foto’s stuk voor stuk tot pareltjes maakt. Dit is een parade aan classics van de 20ste-eeuwse fotografie, in de afgelopen 10 jaar aangekocht door het Rijksmuseum dankzij de financiële ondersteuning van advocatenkantoor Baker McKenzie.

Ook voor de echte kenners valt hier genoeg te ontdekken. Naast foto’s van William Klein, André Kertész en Saul Leiter, wordt ook net zo mooi werk van minder bekende namen getoond. Iedere foto krijgt een korte, maar steeds weer leuke uitleg: niet alleen wordt er aangestipt wat de foto bijzonder maakt, maar ook wat zaken als het onderwerp of de compositie van de foto zeggen over de fotograaf zelf. Wat voor handeling deed de fotograaf dat het zo’n onderscheidend beeld heeft opgeleverd? En waarom werd de ene fotograaf wel bekend en is de ander in de vergetelheid geraakt?

De uitvinding van de fotografie heeft er voor gezorgd dat de we de wereld anders zijn gaan ervaren. De foto’s die in Star-Vu getoond worden, tonen stuk voor stuk aan dat hoewel fotografie een momentopname van de werkelijkheid is, de wereld door de lens van een fotograaf vervormd kan worden tot een kunstwerk op zich. Alle fotografen in deze expo experimenteerden met de artistieke mogelijkheden van het medium. Waar Herbert Matter knap een grafische lichttekening wist te scheppen, weerlegde William Klein met zijn ongepolijste en snapshot-achtige beelden juist het traditionele idee dat een foto technisch perfect zou moeten zijn: een foto kan ook een gevoel uitdrukken. Ook wisten fotografen als Lewis Hine, Joel Meyerowitz en Helen Levitt impressies van misstanden in de samenleving in één tafereel, of zelfs in één blik van de geportretteerde samen te vatten. Minder serieuze dingen in het leven, zoals het met neonlichten aangeduide drive-in theater Star-Vu, kunnen door het oog van de lens ineens de moeite waard worden om bij stil te staan.

De historische waarde van deze foto’s, en daarmee het belang van deze aankopen, wordt van begin tot eind uitgelegd. Het Rijksmuseum neemt je bij de hand en legt je eens even goed uit hoe dat ook al weer zat met de fotografie: in 1839 uitgevonden.. etcetera. De tentoonstelling wordt gemarkeerd door een vette, roze ster op de muur. De sokkel met het bijbehorende, net zo gelikte tentoonstellingsboekje schreeuwt ‘Neem mee!’ Toch voelt deze aankleding een beetje als de schoolleraar die “vet cool” zegt om bij de pubers in de smaak te vallen: het is vast goed bedoeld om historische fotografie ook heus hip en cool te maken, maar het is eigenlijk helemaal niet nodig. Wie de moeite neemt om bij ieder beeld echt even stil te blijven staan, gaat dit sowieso vet cool vinden.