De Kunstmeisjes 25 mei 2017

GO | NO GO #66: Look at the pictures!

Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen. Deze keer reisden we af naar Rotterdam voor de ultrastrakke overzichtstentoonstelling ‘Robert Mapplethorpe, een perfectionist’ in de Kunsthal. 

Bloemstillevens en kille sm – alleen in het oeuvre van de beroemde en beruchte fotograaf Robert Mapplethorpe (1946-1989) gaan die twee perfect samen. Dit is fotografie die meerdere zintuigen aanspreekt: van bijna tastbare bloemblaadjes die kraakhelder uit de afdruk lijken te springen, tot een vuist die tot aan de elleboog in iemands achterste verdwijnt. Yup – je ziet zijn fotografie niet alleen, je voelt het ook. “Look at the pictures!” riep een homofobe Amerikaanse senator die in 1989 tijdens een rechtszaak de sluiting van een reizende Mapplethorpe-tentoonstelling eiste. Op 42-jarige leeftijd was Robert Mapplethorpe dat jaar overleden aan aids, maar werd postuum beschuldigd van ‘promotie van homoseksualiteit’ met zijn fetisjistische werk. Ruim twee decennia na zijn dood leidt zijn werk nog altijd tot controverse: het is soms zo seksueel expliciet dat je ogen ervan gaan knipperen, maar tegelijkertijd te gestileerd om het porno te noemen. Zijn gedrevenheid om een esthetische perfectie te bereiken, is de kern van zijn werk. Deze unieke overzichtstentoonstelling (nergens anders in Europa te zien!) biedt met ruim tweehonderd foto’s en objecten een overzicht van Mapplethorpes carrière, vanaf de eerste werken eind jaren zestig tot zijn doorbraak in de kunstwereld in de jaren tachtig.

‘Ken Moody and Robert Sherman’, 1984, Platinum print. Jointly acquired by the Los Angeles County Museum of Art and The J. Paul Getty Trust. Partial gift of The Robert Mapplethorpe Foundation; partial purchase with funds provided by The J. Paul Getty Trust and the David Geffen Foundation.

In de hoge hal van de Kunsthal staan losse wanden geometrisch opgesteld, gehuld in een koel grijs met felblauwe accenten. Met de introductietekst in het midden van de eerste rij wanden, is de routing niet meteen duidelijk. Na de tentoonstelling in omgekeerde volgorde en volledige verwarring gezien te hebben, raden we je van harte aan om links van de zaal te beginnen.

Hoewel de tentoonstelling thematisch lijkt te zijn ingedeeld op de belangrijkste genres in zijn werk – portretten, zelfportretten, naakten en stillevens – geeft het, met het aanhouden van de juiste route, een chronologisch inzicht in de ontwikkeling van zijn manier van werken. Wat begint met geïmproviseerde hippie-relikwieën, met steentjes, kraaltjes en verwijzingen naar zijn katholieke opvoeding, loopt over in krachtige portretten en ritualistische performance video’s van zijn toenmalige vriendin en muze Patti Smith, tot wat zich al snel vormt tot een uiterst gecontroleerde studiopraktijk die hij ontwikkelde tijdens zijn zoektocht naar esthetische perfectie. Hij transformeert het fascinerende lichaam van body builder Lisa Lyon tot een geraffineerde sculptuur, en wanneer hij vanaf de vroege jaren zeventig de sm-subculturen van New York heeft ontdekt, ontwikkelt hij een obsessie voor het mannelijk lichaam (met een bijzonder oog voor penissen van formaat). Zijn fotografie van de homoseksuele sadomasochistische subcultuur zijn misschien niet de seksfoto’s zoals je die zou verwachten: hij reduceert seksuele activiteiten tot geometrische, zuivere composities, waarin mannen Romeinse beelden worden. Dat maakt zijn oeuvre uniek. De Kunsthal licht in heldere teksten Mapplethorpe’s ontwikkeling en het historische belang van zijn werk toe. Zijn persoonlijkheid wordt ook ontvouwen – het tal van zelfportretten, waaruit een ego blijkt dat met maar net genoeg zelfspot wordt afgebeeld om ermee weg te komen, laten zien dat Mapplethorpe het belang van image branding rondom zijn eigen persoon maar al te goed doorhad.

Links: ‘Self-Portrait’, 1980, Gelatin silver print. Gift of The Robert Mapplethorpe Foundation to the Los Angeles County Museum of Art and to The J. Paul Getty Trust. Rechts: ‘Poppy’, 1988, Dye imbibition print. Jointly acquired by the Los Angeles County Museum of Art and The J. Paul Getty Trust. Partial gift of The Robert Mapplethorpe Foundation; partial purchase with funds provided by The J.Paul Getty Trust and the David Geffen Foundation.

Ondanks alle inzichten en ook juist vanwege de waanzinnige technische perfectie van Mapplethorpe’s foto’s, kan het vanwege de verstilde, kille erotiek gebeuren dat deze tentoonstelling je toch niet zoveel doet. De smeuiigheid zit ‘m vooral in de kunstenaar zelf, die bekend stond om zijn grenzeloze ambitie en daarvoor een relatie met een rijke sugar daddy niet schuwde voor zijn eigen gewin, en andere lovers net zo makkelijk loosde als ze zijn succes dreigden te overschaduwen. Daarom raden we je aan om, als je een avondje vrij hebt, voorafgaand aan je bezoek de fascinerende documentaire Mapplethorpe: Look at the Pictures (2016, 108 min.) te zien. De tentoonstelling gaat dan pas écht leven. Ineens valt je oog op de naughty uitnodiging die hij maakte voor zijn eerste galerie-expositie – met een foto van zijn torso en kruis met een rond stickertje over zijn geslachtsdeel wat toch nét teveel doorschijnt om het daadwerkelijk te censureren – in een vitrine met andere objecten. Je herkent de mensen in zijn foto’s en hun ervaringen en relaties tot de fotograaf (je hoort Ken Moody in je achterhoofd zeggen: “There is NO picture of Ken Moody’s dick” – en je betrapt jezelf erop dat je toch gaat zoeken naar zijn piemel in de foto’s van Mapplethorpe’s meest gefotografeerde model). Als Kunstmeisjes vinden we deze tentoonstelling een MUST SEE, maar laat je kinderen thuis. Mannelijk gezelschap zou ook enigszins onwel kunnen worden van foto’s waarin zoal een pink in een penis verdwijnt – dus zonder enig vooroordeel te willen scheppen, toch een kleine waarschuwing in je overweging wie je meeneemt naar deze bijzondere tentoonstelling.

Zelf bezoeken?

Hoe lang doe je er over?
45 -60 minuten
Expert level
Beginners | Gevorderden | Crazy pro
Meer weten

We raden natuurlijk al de documentaire over Robert Mapplethorpe aan, die je in zijn geheel kunt bekijken op YouTube. Maar mocht je nadien nog meer te weten willen komen over deze fascinerende fotograaf, lees dan het prachtige boek Just Kids van Patti Smith over hoe de twee elkaar leerden kennen in New York, een relatie kregen en hun artistieke carrières ontwikkelden, totdat ze ieder hun eigen weg gingen.

De tentoonstelling ‘Robert Mapplethorpe, een perfectionist’ is nog t/m 27 augustus 2017 te zien in de Kunsthal Rotterdam.

Meer informatie