SPECIAL: Heel Holland wandelt (naar kunst)

Hubert van Lith 一 Panta Rhei | Eindhoven

Irena Okoelskaja: “Er is een pleintje in Eindhoven – ik noem het “klein Parijs”. De geelgekleurde kiezels, de fontein in het midden, alleen de groene stoeltjes ontbreken om je echt in het Jardin du Luxembourg te wanen. Maar ook zonder die stoeltjes kun je prima de tijd nemen om de fontein – het centerpiece van het pleintje – te bewonderen. Drie grote zuilen torenen uit de grond met op ieder een knielend figuur. Onderaan die zuilen stroomt vanaf een rond platform water dat uitmondt in een klein rond vijvertje om de fontein heen. Panta Rhei is de naam van deze fontein, een geschenk van het personeel van Philips voor het 60-jarig bestaan van het bedrijf. In 1957 maakte Hubert van Lith de fontein van euville – een natuursteen uit het Maasgebied in Noord-Frankrijk (you see, klein Parijs!). “Alles beweegt” is wat Panta Rhei betekent in het Grieks. En als je vroeger een beetje had opgelet tijdens je VWO 2 Latijnles (I didn’t) weet je dat dit een uitspraak is van Heraclitus en dat de volledige betekenis staat voor “Alles beweegt en niets blijft hetzelfde”. Which reminds me: op een dag zit ik weer in Parijs, op zo’n groen stoeltje in Jardin du Luxembourg en is de huidige situatie slechts een herinnering.” 

Marcus Coates 一 Arrivals / Departures | Utrecht 

Maartje Knepper: “Breng op een willekeurige coronazaterdag een bezoek aan een park of bos en je begrijpt meteen: we kunnen als mens écht niet zonder de natuur. De natuur is weer he-le-maal bon ton. De Britse kunstenaar Marcus Coates (1968) weet allang dat er niets gaat boven het heerlijke buitenleven. Hij plaatste in 2016 boven de voetgangerspassage van Utrecht Centraal –  tussen snackbar Smullers en een pinautomaat – een led-scherm waarop sindsdien, in plaats van de te verwachten reisinformatie, iedere dag een nieuwtje uit de natuur wordt aangekondigd. Zoals: ‘6 januari: het blauwvoetkaalkopje groeit op oude paardenvijgen’. En: ‘11 januari: de paarse dovenetel staat hier en daar al in bloei’. Arrivals / Departures, zo heet het werk, laat ons bewuster worden van het concept van tijd in de natuur, die natuurlijk weinig van doen heeft met ons (vaak nogal stressvolle) idee daarvan. Want je kunt soms haast wel janken om die rotspits en je nét gemiste trein, maar hee, de blauwe bosbes is ontsproten! En de wielewaal laat van zich horen! Alles komt goed.”

Frank Mandersloot 一 Voor de Bijen | Amsterdam

Charlotte Hercules: “Wie eens de Amsterdamse tram 26 heeft gepakt en uitstapte bij Rietlandpark is misschien wel een keer tegen een tafelpoot aangelopen. Say what? Op het kruispunt van de Czaar Peterstraat en de Piet Heinkade staat een opstapeling van vier enorme tafels, samen goed voor zo’n zestien meter hoogte. De poten van de tafels, een kunstwerk vervaardigd door Frank Mandersloot, verwijzen naar de uitspraak “Amsterdam gebouwd op palen”. Het zijn houten en betonnen palen die de stad in de drassige ondergrond als een soort grote tafel overeind houden. En mocht je nu verdwaald zijn, kijk even omhoog: de posities van de tafels geven de verkeersafslagen in de omgeving aan. Het kunstwerk uit 2004 is getiteld Voor de Bijen: onder de bovenste, kleinste tafel hangen bijenkorven. De aanwezigheid van bijen is namelijk een goede graadmeter voor de gezondheid van de stad: als het goed gaat met de bij, gaat het goed met de mens. Helaas zijn de bijenkorven door te veel wind en de afwezigheid van groen in de buurt altijd leeg gebleven. Maar om af te sluiten met vrolijker nieuws: sinds 2018 pogen imkers een nieuwe kolonie te onderhouden en zijn er in de buurt meer planten gezaaid. Bijen blij, wij blij.”

Auke de Vries 一 Het Maasbeeld | Rotterdam

Birgit van Beek: “Zij die niet in Rotterdam wonen, durven vaak het woord ‘lelijk’ in de mond te nemen om deze stad te beschrijven. Best begrijpelijk hoor, het vergt immers een ontwikkelde geest om complexiteit, dualiteit en diepgang te waarderen. Nee even zonder dollen, Rotterdam kent natuurlijk zijn rauwe randjes; er zijn geen pittoreske grachtenpandjes waarmee het zich aan de bezoeker kan verkopen. Hoe je toch verknocht raakt? Loop eens over de Erasmusbrug of Willemsbrug en ervaar de beweging, de architectuur, het water; het kolossale stadse gevoel. Dat gevoel krijg ik ook bij Het Maasbeeld van Auke de Vries, dat tussen de Willemsbrug en de kade, boven het water van de Nieuwe Maas, is gespannen. Door Rotterdammers wordt dit werk liefkozend ‘de waslijn’ genoemd, zoals ze ieder nieuw gebouw of beeld een bijnaampje geven (de schatten). Het is duidelijk dat De Vries goed naar de omgeving heeft gekeken. Het beeld correspondeert mooi met de bruggen over de Maas en beweegt mee met de wind en het water die hier de boventoon voeren. Het is een gevaarte dat fragiel én weerbarstig oogt in zijn omgeving. Net als de stad waar het hangt, is het zacht en hard tegelijk.”

Tanja Smeets 一 Spoons for the Beurtvaartstraat | Apeldoorn

Puck Gerkema: “Hi! Hier, beneden! Deze kunst ligt wat verborgen in het straatbeeld, maar wie tijdens het wandelen eens goed naar de Beurtvaart kijkt, ziet opeens bestek uit de kade groeien. Geen silver spoons maar keramieken lepels heeft Tanja Smeets in 2012 gebundeld tot kleine waterspuwers die regenwater in de vaart laten druppelen. In mijn fantasie zie ik er gelijk kikkers blij kwakend een douche onder nemen. Deze combinatie van klassieke materialen in een nieuwe vorm komt terug in veel van Smeets’ organische kunstwerken. Waar ze ook geëxposeerd zijn – binnen de muren van het HEM in Amsterdam of langs de IJssel – maken ze contact met hun omgeving. Hier in de straten van Apeldoorn benadrukken de waterspuwers hoe de natuur in de stad zijn weg vindt om te blijven stromen. Voor mij is het inspirerend: als water het kan, kunnen wij het ook. Go with the flow.”