SPECIAL | Vijf exposities in eigen land

Landschapsobsessie

Sofie Huvaere: ‘Wie landschapskunst zegt, zegt bietenoogst. Zeker als je in Vlaanderen opgroeide tussen de boeren en hun landerijen. De Bietenoogst (1890) van de Belg Emile Claus (1849-1924) is een van de Vlaamse topstukken en ook mijn eerste kennismaking met het genre. En wat voor een. Het doek meet maar liefst 3,2 op 4,8 meter en drukt je met je neus op de feiten: landschap is arbeid. We zien zwoegende boeren die met gekromde ruggen bieten als flink uit de kluiten gewassen rugbyballen uit de grond scheppen. Museum Dhondt Dhaenens in Sint-Martens-Latem wijdt deze zomer een tentoonstelling aan de landschapskunst waarin ploegen, zaaien en oogsten de hoofdrol spelen. Hoe brengen kunstenaars vanaf 1900 het boerenleven in beeld?

Het museum toont werk van kunstenaars die zich 100 jaar geleden in Latem vestigden en zich lieten inspireren door het platteland van het schildersdorp, maar ook hedendaagse kunstenaars van over de hele wereld komen aan bod. Ik kijk vooral uit naar de Haystacks van de Albanees-Engelse Lala Meredith-Vula (1966). Sinds 1989 fotografeert ze hooimijten op het platteland in de Balkan, telkens in zwart-wit. De enorme, grillige hopen hooi krijgen hierdoor iets spookachtigs. Helemaal anders dan de netjes samengedrukte hooibalen die als rolcakejes de landschapsschilderijen uit de negentiende eeuw sieren.’ 

De tentoonstelling ‘Fruits of Labour’ is nog t/m 20 augustus 2023 te zien in Museum Dhondt-Dhaenens, Sint-Martens Latem. Meer informatie.

Naar Frankrijk met Vincent van Gogh

Wouter Maas: ‘Op 20 mei in 1890 kwam Vincent van Gogh aan in Auvers-sur-Oise, een idyllisch dorpje in de buurt van Parijs. Erg lang heeft hij er niet van kunnen genieten. Een paar maanden later, op 29 juli, overleed hij, pas 37 jaar oud. Ondanks dat hij meer en meer terneergeslagen werd, bleef hij schilderen. En hoe. In zijn laatste stukje leven schilderde Van Gogh 74 schilderijen, dat is meer dan een doek per dag. Het resultaat van die scheppingsdrift is nu te zien in het Van Gogh Museum in Amsterdam. 

Het lijkt alsof de schilder je meeneemt op een wandeltocht in en om Auvers-sur-Oise, dat vanaf elke mogelijke hoek is vastgelegd. En dat niet alleen, je ontmoet de mensen die Van Gogh kende, de tuinen waar ze in zaten, zelfs de bloemen die ze op tafel hadden staan. Alsof zo productief zijn alleen niet genoeg was, experimenteerde de schilder er ook flink op los. Verschillende stijlen van schilderen volgen elkaar in razend tempo op. Het leverde misschien wel zijn mooiste werken op.’ 

De tentoonstelling ‘Van Gogh in Auvers’ is nog t/m 3 september 2023 te zien in het Van Gogh Museum, Amsterdam. Meer informatie.

Een roadtrip van 25.000 kilometer

Hanna de Vos: ‘Voor iedereen die opgegroeid is in de zeroes of eerder, moet het een bekend fenomeen zijn: vakantiefoto’s kijken. Tegenwoordig kunnen we elke reis van onze vrienden en familie gewoon live op Instagram volgen, maar vroeger ging je er nogal eens goed voor zitten om door het gloednieuwe fotoboek van je tante, oom of opa te bladeren (‘Dit was de luchthaven. Dit was het hotel. In dit restaurant aten we elke avond.’). Heb je deze zomer zin in vakantiekiekjes als vanouds, maar dan in een net iets kunstzinniger jasje? Dan moet je naar het Fotomuseum in Den Haag. Daar zijn twee projecten van fotograaf Xiaoxiao Xu tentoongesteld: Shooting the Tiger (2014) en Watering my Horse by a Spring at the Foot of the Long Wall (2017-18).

Xu legde ruim 25.000 kilometer af door China, waar ze geboren is. Daar legde ze het leven van de omwoners en de zogenoemde muurbeschermers van de Lange Muur vast. In tegenstelling tot de imposante muur bij Beijing die wij vooral kennen, wordt de muur in het noordwesten van China juist steeds meer overgenomen door de natuur. Op sommige plekken is er niet meer dan een paar stenen over. Het leven langs de muur is hard, maar dat staat in sterk contrast met de kleurrijke, eeuwenoude tradities van de bewoners. Xu legt onder andere het folklore festival Shehuo vast; op haar foto’s steken de felgekleurde kleding en geschminkte gezichten sterk af tegen het woeste landschap. De expositie in het fotomuseum is Xu’s eerste solotentoonstelling, en combineert haar foto’s met oude mythen over de muur, die de bewoners aan haar hebben verteld. Dát zijn nog eens vakantieverhalen!’

De tentoonstelling ‘Xiaoxiao Xu. Leven langs de lange muur.’ is nog t/m 22 oktober 2023 te zien in het Fotomuseum Den Haag. Meer informatie.

Een rondje kasteeltuin

Puck Gerkema: ‘Kastelen zijn historische gebouwen waar de tijd lijkt stil te staan, maar datzelfde geldt niet voor hun tuinen. In de expositie De kasteeltuinen door de eeuwen heen in Museum Helmond wordt stilgestaan bij de ontwikkeling van de adellijke tuinarchitectuur. Waar een landgoed eerst veelal een praktisch doel diende – het verbouwen van voedsel voor de rijke familie – veranderde de kasteeltuin langzaam in een plek ter ontspanning, voor feestjes, flaneren en flirten. Weelderige heggen en bloemenperken stonden in het zicht, de ‘saaie’ moestuinen en kassen verdwenen naar de randen van het park.

De fleurige tuincultuur komt extra tot leven dankzij de levensgrote bloemsculpturen van kunstenaar Linda Nieuwstad (1974). Tijdens haar studie aan het Sandberg Instituut raakte Nieuwstad verliefd op Nederlandse 17de eeuwse bloemstillevens – Rachel Ruysch werd er wereldberoemd mee – waarop elke tulp, pioenroos en narcis minutieus is nageschilderd. De kunstenaar vertaalde de geschilderde bloemen naar grote stoffen sculpturen, die zowel in het oude kasteelzalen als in de bloeiende tuin te zien zijn. Voor mensen met én zonder groene vingers is deze expositie daarom een echte aanrader.’

De tentoonstelling ‘De kasteeltuin door de eeuwen heen’ is nog t/m 29 oktober 2023 te zien in Kasteel Helmond. Meer informatie.

Een ‘mental health day’ in het museum

Eva Zandkuijl: ‘Mijn go to als het me in het dagelijks leven allemaal even te veel wordt? Sudoku. Drukte op werk, deadlinestress, diverse sociale irritaties; een vol rijtje links, een kloppend hokje rechts, een compleet blokje in het midden en ik ben calm, cool and collected als nooit tevoren. Dat ik niet de enige ben die rust vindt in cijfers en structuur, blijkt in de tentoonstelling OBSESSIE in het Museum van de Geest. De kunstwerken laten zien hoe mensen door middel van overzichtelijke lijnen, herhalingen en getallen grip proberen te krijgen op de werkelijkheid. 

Een groot gedeelte van de collectie bestaat uit zogenaamde outsider art. Deze werken zijn gemaakt door kunstenaars die – vaak door psychische uitdagingen, soms om andere redenen – buiten het reguliere kunstcircuit vallen. De onconventionele beelden zijn sprekend, meestal compromisloos eerlijk en vaak herkenbaar. Ze demonstreren dat onze individuele menselijke geesten helemaal niet zo verschillend zijn als we soms denken. In OBSESSIE is iederéén op zoek naar orde en abstractie. Dankzij deze gelijkgestemden belooft het Museum van de Geest deze zomer een middag ontsnapping uit de wereldlijke chaos te zijn. Een ding is zeker: mijn puzzelboekje en ik zijn erbij!’

De tentoonstelling ‘31553580 (obsessie) voor nummers & schema’s’ is nog t/m 5 november 2023 te zien in Museum van de Geest | Outsider Art in Amsterdam. Meer informatie.