De straat op, op zoek naar avontuur, op jacht naar mooie plaatjes zoals straatfotograaf Ed van der Elsken dat deed. Het romantische beeld van de fotograaf, wachtend op dat beslissende moment. Tom Callemin houdt er een heel andere methode op na. Hij ziet zijn foto’s voor zich, al lang voordat hij ze maakt. Alles is uitgedacht en uitgewerkt in de studio. De weinige beelden die hij presenteert zijn zorgvuldig uitgekozen uit tientallen en soms wel honderden mislukte opnames, alsof hij met de camera schetst totdat hij tot dat ene perfect beeld heeft bereikt. Hij stelt zijn modellen op de proef door een soort performance met ze aan te gaan en ze uit balans te brengen. Zijn sobere portretten van jonge mensen tegen een donkere, oneindige achtergrond zijn ongemakkelijk, soms zelfs tegen het verontrustende aan.
GO | NO GO #41: Het portret als performance
Gaan of niet gaan: dat bepaal je zelf. Wij geven je – met een kritische blik – tips voor tentoonstellingen in Amsterdam. Deze keer: de solotentoonstelling van de Belgische fotograaf Tom Callemin bij de Brakke Grond.
Portrait #1, Portrait #2 … Portrait #4, Portrait #5. In deze tentoonstelling ontvouwt zich steeds een andere werkmethode van Callemin, die met minimale bewoording op de muur uitgeschreven is. Zo fotografeerde hij volgens de eerste methode in totale duisternis, waarbij de fotograaf en het model elkaar pas zagen bij het afgaan van de flits. Elke keer wacht een andere beproeving, steeds weer met een ander resultaat, waarin ondanks de sobere, soms zelfs wat strenge resultaten een hoop mysterie en ontroering te ontdekken valt. Portrait #3 ontbreekt mysterieus genoeg – misschien een gefaald experiment?
In Portrait #4 lijkt alles op een bepaalde manier samen te komen: we staren in de ogen van een bleke brunette, die zo uit een oud-Hollandsch (of beter gezegd: Vlaamsch) schilderij lijkt te zijn gestapt. Een glinsterende piercing halverwege haar oor verraad haar hedendaagsheid. Het portret staart terug. Dit is geen enkel beeld, en ook niet echt een video: het laat zich beter omschrijven als een langgerekte momentopname. Ze lijkt stil te zitten voor ons, alsof wij als kijker schuilgaan achter een camera waarvan de sluiter lang blijft openstaan, en zij probeert niet te bewegen zodat de opname niet onscherp wordt. Ondertussen tikt een metronoom met hypnotiserend effect de tijd weg. Dan ineens stopt het, en worden er achter elkaar foto’s geschoten met een genadeloze flits. Momentopnames. Met mislukkingen, waarbij het model haar ogen half dicht heeft, en perfecte portretten die haar blik heel puur weten te vangen. Iedere verschuiving zorgt voor een ander beeld, terwijl het in de minuten durende opname allemaal zo hetzelfde leek. Dit is precies de kunst van het portret, dat moment waarin je iemand weet te vangen. Heb geduld en Tom Callemin ontvouwt zijn geheimen aan je.
Zelf bezoeken?
Hinde Haest interviewde Tom Callemin voor Foam’s blog Spotlight, waarin hij nog meer tipjes van de sluier oplicht over zijn werkwijze.